Ból gardła przy karmieniu piersią - jak sobie z nim poradzić?
Ból gardła jest jednym z najczęstszych objawów rozwijającej się i trwającej infekcji. Potrafi być bardzo dokuczliwy, bolesny a na dodatek utrudniający codzienne funkcjonowanie. Na szczęście na aptecznych półkach znajduje się wiele leków w postaci tabletek/pastylek do ssania, płynów do płukania gardła czy aerozli do stosowania w jamie ustnej, które skutecznie pomagają i sprawiają, że ból gardła staje się mniejszy i ustępuje. Ale czy można te leki zażywać, jeżeli kobieta karmi piersią? O tym poniżej - zapraszamy do lektury!
Co może oznaczać ból gardła przy karmieniu piersią?
Ból gardła jest jednym z najczęstszych objawów rozwijającej się i/lub trwającej infekcji w obrębie dróg oddechowych. Jest bardzo dokuczliwy, irytujący, a co za tym idzie - mocno pogarszający komfort codziennego życia i utrudniający normalne funkcjonowanie. Ból gardła najczęściej ma podłoże wirusowe, chociaż zdarzają się także zakażenia bakteryjne (np. angina), które również objawiają się silnym i uciążliwym bólem gardła i trudnościami w przełykaniu. Ból gardła może być także spowodowany grzybami, alergią czy podrażnieniem, przykładowo nadwyrężeniem strun głosowych czy przebywaniem w suchych, klimatyzowanych pomieszczeniach.
Na szczęście, na aptecznych półkach dostępnych jest bardzo dużo preparatów, które mogą być pomocne w leczeniu bólu gardła. Występują one w różnych postaciach i zawierają różne substancje lecznicze, takie jak: benzydaminę, flurbiprofen, diklofenak, lidokainę, salicylan choliny, chlorheksydynę, benzokainę i inne. Czy jednak leki zawierające wymienione substancje lecznicze można stosować w okresie karmienia piersią?
Leki bezpieczne przy karmieniu piersią a ból gardła
Na rynku obecnie dostępnych jest wiele leków na ból gardła - przy karmieniu piersią trzeba jednak oczywiście uważać na ich dobór. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, informując ich jednocześnie o tym, że młoda mama ma obecnie laktację. Poniżej przedstawiamy listę leków i tabletek na gardło, wraz z ich omówieniem w kontekście bezpieczeństwa przy karmieniu piersią.
Benzydamina - popularny lek na ból gardła przy karmieniu piersią
Chlorowodorek benzydaminy jest substancją czynną różnych leków wskazanych do stosowania w przypadku bólu gardła. Jest składnikiem następujących preparatów:
- Hascosept pastylki;
- Hascosept płyn w atomizerze;
- Tantum Verde aerozol;
- Tantum Verde pastylki;
- Tantum Verde płyn do płukania gardła i jamy ustnej;
- Uniben aerozol.
Chlorowodorek benzydaminy wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwobrzękowe, miejscowo znieczulające i antyseptyczne. Dobrze przenika przez błony śluzowe gromadząc się w tkankach zmienionych zapalnie. W minimalnym stopniu wchłania się do krążenia ogólnego.
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania chlorowodorku benzydaminy w czasie laktacji to:
- chlorowodorek benzydaminy określany jest jako związek kompatybilny z karmieniem piersią, którego stosowanie w czasie laktacji stanowi bardzo małe ryzyko dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji (według bazy e-lactancia.org);
- według bazy LactMed miejscowe zastosowanie leków zawierających chlorowodorek benzydaminy prawdopodobnie nie wywołuje działań niepożądanych u dziecka karmionego piersią;
- chlorowodorek benzydaminy w minimalnym stopniu wchłania się do krążenia ogólnego. A co za tym idzie, jego przenikanie do pokarmu kobiecego a następnie do organzimu dziecka jest mało prawdopodobne.
Podsumowując, leki zawierające chlorowodorek benzydaminy, stosowane miejscowo mogą być bezpiecznie stosowane w okresie karmienia piersią – doraźnie i krótkotrwale. Ważne tylko aby zastosowanie leku zsynchronizować z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy stosować bezpośrednio po karmieniu dziecka, przed najdłuższą przerwą w karmieniu.
Flurbiprofen a ból gardła przy karmieniu piersią
Flurbiprofen to niesteroidowy lek przeciwzapalny, składnik niektórych tabletek do ssania (np. Strepsils Intensive). Flurbiprofen stosowany miejscowo, w postaci tabletek do ssania działa przeciwzapalnie, redukuje ból i zmniejsza obrzęk. Jego działanie rozpoczyna się już po 30 minutach i utrzymuje się do 2-3h. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania flurbiprofenu w czasie laktacji to:
- flurbiprofen stosowany w postaci tabletek do ssania w niewielkim stopniu wchłania się do krążenia ogólnego, a co za tym idzie - w niewielkim stopniu przenika do pokarmu kobiecego;
- w dużym stopniu (99%) wiąże się z białkami osocza. Uznaje się, że związki, które w znacznym stopniu wiążą się z białkami osocza w niewielkim stopniu przenikają do pokarmu kobiecego;
- dla flurbiprofenu Relative Infant Dose (RID) wynosi 0,7-1,4%. Uznaje się, ze lek jest bezpieczny do stosowania w okresie laktacji, jeżeli RID jest mniejsze niż 10% - im mniejsze, tym lepiej;
- dotychczas nie zaobserwowano i nie zgłoszono żadnych działań niepożądanych występujących u dziecka karmionego piersią; · za bezpieczeństwem stosowania flurbiprofenu w postaci tabletek do ssania w okresie karmienia piersią przemawia fakt, że flurbiprofen (stosowany ogólnie) zaliczany jest do leków L2 – leków bezpiecznych w czasie karmienia piersią (wg Kategorii Ryzyka Laktacyjnego Hale’a). Ponadto Flurbiprofen określany jest jako lek kompatybilny/zgodny z karmieniem piersią, którego stosowanie niesie bardzo małe ryzyko dla dziecka karmionego piersią i dla procesu laktacji (wg e-lactancia.org), a według bazy LactMed flurbiprofen przenika do mleka matki w ilościach, które nie są istotne i nie mają znaczenia klinicznego dla dziecka karmionego piersią.
Podsumowując, leki zawierające flurbiprofen, stosowane miejscowo mogą być bezpiecznie stosowane w okresie karmienia piersią – doraźnie i krótkotrwale. Ważne tylko, aby obserwować dziecko i zastosowanie leku zsynchronizować z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy stosować bezpośrednio po karmieniu dziecka, przed najdłuższą przerwą w karmieniu. Z kolejnym przystawianiem dziecka do piersi warto wstrzymać się ok 1-2h.
Diklofenak na ból gardła przy laktacji
Diklofenak, podobnie jak flurbiprofen, zaliczany jest do niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Podczas stosowania miejscowego, w postaci roztworu do płukania jamy ustnej i gardła Glimbax diklofenak wykazuje działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. dlatego też wskazany jest do stosowania w przypadku objawów zapalenia gardła i dziąseł, po zabiegach stomatologicznych, a także w przypadku mechanicznego podrażnienia jamy ustnej i gardła.
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania diklofenaku w czasie laktacji, to:
- diklofenak po zastosowaniu miejscowym (w postaci roztworu do płukania jamy ustnej i gardła) w minimalnym stopniu przenika do krążenia, a co za tym idzie - mało prawdopodobne jest, aby przenikał on do pokarmu kobiecego;
- w dotychczas przeprowadzonych badaniach wykazano, że ilości diklofenaku przenikające do mleka mamy są bardzo małe i nie maja znaczenia klinicznego;
- dotychczas nie zarejestrowano niekorzystnego wpływu stosowania tego leku przez mamę na dziecko karmione piersią;
- diklofenak zaliczany jest do kategorii L2 – leków bezpiecznych w czasie laktacji (wg Kategorii Ryzyka Laktacyjnego Hale’a);
- określany jest jako prawdopodobnie kompatybilny z karmieniem piersią przez Prof. Briggsa;
- według e-lactancia.org diklofenak zaliczany jest grupy substancji leczniczych kompatybilnych/zgodnych z karmieniem piersią, których stosowanie nie stanowi zagrożenia dla dziecka i dla procesu karmienia piersią;
- za bezpieczeństwem stosowania diklofenaku w czasie laktacji przemawia jeszcze jeden fakt. Jedną z wartości/danych, które bierze się pod uwagę oceniając bezpieczeństwo stosowania leków w czasie laktacji jest Relative Infant Dose – jest to wartość wyrażana w procentach i jest to ilość leku, jaką otrzymuje dziecko z mlekiem, w przeliczeniu na dawkę leku, jaką przyjmuje mama (w przeliczeniu na masę ciała). Uznaje się, że lek jest stosunkowo bezpieczny, jeżeli ta wartość jest mniejsza niż 10% - im mniejsza tym lek bezpieczniejszy – dla diklofenaku RID wynosi 0,06%-0,1%.
Podsumowując, leki zawierające diklofenak, stosowane miejscowo w postaci roztworu do płukania jamy ustnej i gardła mogą być bezpiecznie stosowane w okresie karmienia piersią – doraźnie i krótkotrwale. Ważne tylko aby obserwować dziecko i zastosowanie leku zsynchronizować z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy stosować bezpośrednio po karmieniu dziecka, przed najdłuższą przerwą w karmieniu. Z kolejnym przystawianiem dziecka do piersi warto wstrzymać się ok 1-2h.
Lidokaina na ból gardła a karmienie piersią
Lidokaina to substancja lecznicza o działaniu miejscowo znieczulającym. Ze względu na to stosowana jest w różnych lekach – między innymi w lekach wskazanych do stosowania w przypadku:
- infekcji jamy ustnej – stany zapalne dziąseł, zakażenia i owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej, afty;
- bólu gardła towarzyszącego przeziębieniom;
- zapaleniu gardła;
- zapaleniu krtani.
Lidokaina jest jednym ze składników takich leków jak Orofar Max czy Orofar aerozol.
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania lidokainy w czasie laktacji, to:
- lidokaina zaliczana jest do kategorii L2 – leków bezpiecznych w czasie karmienia piersią – wg kategorii ryzyka laktacyjnego Hale’a;
- ponadto lidokaina uznawana jest za lek kompatybilny/zgodny z karmieniem piersią, którego stosowanie niesie bardzo małe ryzyko dla dziecka karmionego piersią. (e-lactancia.org);
- lidokaina może przenikać do mleka mamy – dostępne dane wskazują, że następuje to w ilościach bardzo małych;
- dotychczas nie zarejestrowano niekorzystnego wpływu tego leku, stosowanego przez mamę, na dziecko.
Podsumowując, lidokaina, stosowana miejscowo w postaci tabletek do ssania może być bezpiecznie stosowane w okresie karmienia piersią – doraźnie i krótkotrwale. Ważne tylko aby obserwować dziecko i zastosowanie leku zsynchronizować z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy stosować bezpośrednio po karmieniu dziecka, przed najdłuższą przerwą w karmieniu.
Uwaga! Na rynku znajdują się leki złożone, które oprócz lidokainy zawierają także inne substancje lecznicze. Przed zastosowaniem takich leków złożonych w czasie karmienie piersią należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Salicylan choliny na ból gardła w trakcie karmienia piersią
Salicylan choliny (Cholinex) jest pochodną kwasu salicylowego. Wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i zwiększające wydzielanie śliny. W związku z tym wskazany jest do stosowania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła.
Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania salicylanu choliny w czasie laktacji to związek ten może przenikać do pokarmu kobiecego. To co warto zaznaczyć, to to, że w dostępnych bazach naukowych i źródłach wiedzy brak jest jakichkolwiek informacji na temat bezpieczeństwa stosowania tego związku w czasie laktacji – zarówno w klasyfikacji Hale’a, Briggsa, e-lactancia.org jak i w LactMed. Nie wiadomo, w jaki sposób związek ten może oddziaływać na dziecko. W związku z tym leki zawierające salicylan choliny nie powinny być stosowane w okresie laktacji, chyba, że lekarz stwierdzi, że korzyści wynikające z zastosowania tego leku przewyższają ewentualne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u dziecka karmionego piersią.
Chlorheksydyna a laktacja - czy zażywanie leku jest bezpieczne?
Chlorheksydyna (Sebidin) wykazuje działanie antyseptyczne i przeciwbakteryjne – działa bakteriobójczo i bakteriostatycznie. Leki zawierające chlorheksydynę wskazane są do stosowania w przypadku stanów zapalnych jamy ustnej i gardła. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania chlorheksydyny w czasie laktacji, to:
- chlorheksydyna zaliczana jest do kategorii leków potencjalnie toksycznych – ale odnosi się to tylko i wyłącznie do stosowania na sutki;
- chlorheksydyna uznawana jest za lek kompatybilny/zgodny z karmieniem piersią, którego stosowanie niesie bardzo małe ryzyko dla dziecka karmionego piersią (e-lactancia.org)
- według bazy LactMed miejscowe stosowanie chlorheksydyny w czasie laktacji nie jest przeciwwskazane i nie oczekuje się, że miałoby ono wywołać niekorzystny wpływ na dziecko.
Podsumowując, chlorheksydyna, stosowana miejscowo w postaci tabletek do ssania może być stosowane w okresie karmienia piersią ale tylko i wyłącznie po konsultacji z lekarzem, który stwierdzi, że korzyści wynikające z zastosowania tego leku przewyższają ewentualne ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u dziecka karmionego piersią.
Uwaga! Na rynku znajdują się leki złożone, które oprócz chlorheksydyny zawierają także inne substancje lecznicze. Przed zastosowaniem takich leków złożonych w czasie karmienie piersią należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Benzokaina na gardło przy karmieniu piersią
Benzokaina wykazuje działanie miejscowo znieczulające i wskazana jest do stosowania w przypadku infekcji jamy ustnej i gardła. Jeżeli chodzi o bezpieczeństwo stosowania benzokainy w czasie laktacji to:
- benzokaina zaliczana jest do kategorii L2 – leków bezpiecznych w czasie karmienia piersią – wg kategorii ryzyka laktacyjnego Hale’a;
- ponadto benzokaina uznawana jest za lek kompatybilny/zgodny z karmieniem piersią, którego stosowanie niesie bardzo małe ryzyko dla dziecka karmionego piersią (e-lactancia.org);
- benzokaina określana jest jako lek prawdopodobnie kompatybilny z karmieniem piersią (wg Prof. Briggsa i bazy LactMed);
- benzokaina prawdopodobnie przenika do pokarmu kobiecego w zbyt małej ilości aby wywołać działanie niepożądane u dziecka.
Podsumowując, leki zawierające benzokainę, stosowane miejscowo mogą być zażywane w okresie karmienia piersią – doraźnie i krótkotrwale. Ważne tylko aby obserwować dziecko i zastosowanie leku zsynchronizować z przystawianiem dziecka do piersi. Lek należy stosować bezpośrednio po karmieniu dziecka, przed najdłuższą przerwą w karmieniu.
Uwaga! Na rynku znajdują się leki złożone, które oprócz benzokainy zawierają także inne substancje lecznicze. Przed zastosowaniem takich leków złożonych w czasie karmienie piersią należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.
Ból gardła podczas karmienia piersią - podsumowanie
Ból gardła dotykający mamę karmiącą piersią można skutecznie leczyć za pomocą odpowiednich, bezpiecznych do stosowania w czasie laktacji leków. Do takich leków zalicza się między innymi benzydaminę, flurbiprofen, diklofenak, lidokainę czy benzokainę. Oprócz tego, jeżeli lekarz uzna, że można zastosować, to w czasie laktacji można też przyjmować inne leki. Ważne tylko, aby jakiekolwiek leki w czasie laktacji były stosowane z zastosowaniem odpowiednich zasad bezpieczeństwa (opisanych poniżej).
Zasady bezpiecznego stosowania leków w czasie laktacji
Stosowanie jakiegokolwiek leku w czasie laktacji powinno odbywać się z zachowaniem odpowiednich zasad:
- w czasie laktacji stosowanie leków (na receptę lub OTC) czy suplementów diety należy ograniczyć do absolutnego minimum;
- przyjmowanie leku w czasie laktacji należy skonsultować z lekarzem, farmaceutą lub doradcą laktacyjnym;
- nie należy decydować o „profilaktycznym” zbyt szybkim i nagłym odstawieniu dziecka od piersi;
- należy wybierać lek bezpieczny zarówno dla dziecka karmionego piersią jak i dla procesu laktacji;
- należy uwzględniać ewentualny wpływ substancji leczniczej na proces laktacji;
- należy brać pod uwagę wiek dziecka, wagę, jego stan zdrowotny oraz to jak często jest ono karmione piersią;
- należy wybierać substancje lecznicze dobrze znane, których ewentualne działanie na organizm dziecka jest udokumentowane, które stosowane są również u dzieci;
- jeżeli to możliwe należy wybierać leki jednoskładnikowe;
- należy wybierać leki mało toksyczne, krótko-działające, w dużym stopniu wiążące się z białkami osocza, o dużych cząsteczkach, rozpuszczalne w wodzie, osiągające niskie stężenie we krwi mamy, o niskiej biodostępności oraz w takiej postaci, która utrudnia jego przenikanie do krwi mamy i do pokarmu;
- należy wybierać leki w postaci, która utrudnia przenikanie leku do pokarmu, czyli czopki, globulki, preparaty wziewne, maści czy inne preparaty działające miejscowo; · należy unikać stosowania leków o przedłużonym działaniu i w maksymalnej dawce;
- najlepiej przyjmować najmniejszą skuteczną dawkę leku, przez możliwie najkrótszy czas;
- w przypadku stosowania leków w czasie karmienia piersią należy bacznie obserwować dziecko i w przypadku niepokojących objawów (biegunki, wysypki, rozdrażnienia, nadmiernej senności lub zmian w jego dotychczasowym zachowaniu lub zwyczajach, trzeba skonsultować się z lekarzem prowadzącym i/lub pediatrą;
- w przypadku stosowania leków w czasie karmienia piersią należy zsynchronizować czas podawania leku z karmieniem. Najlepiej podawać/przyjmować lek tuż po karmieniu, przed najdłuższą przerwą w karmieniu (nocną, południową). Przyjmuje się zasadę, że najwięcej substancji leczniczej przenika do mleka mamy wtedy, kiedy znajduje się jej najwięcej w krwi mamy. W związku z tym zaleca się ograniczenie karmienia piersią przez czas w którym substancja lecznicza uzyskuje stężenie maksymalne we krwi mamy – o tym informuje parametr Cmax/Tmax;
- niektóre leki są szkodliwe dla dziecka i karmienie piersią jest przeciwwskazaniem do ich zastosowania. Wówczas zaleca się czasowe przerwanie karmienia i utrzymanie laktacji poprzez częste odciąganie pokarmu.
Bibliografia:
- Nehring-Gugulska M., i wsp. Karmienia piersią w teorii i praktyce. Medycyna Praktyczna, Kraków, 2012
- Tuszyński K., i wsp. Leki i karmienie piersią. Zeszyty apteczne, wydawnictwo opieka.farm, Kraków, 2019
- Tuszyński K., i wsp. Leki i karmienie piersią – bezpieczeństwo farmakoterapii, produkty mlekozastępcze, laktatory i akceoria. Vademecum Farmaceutyczne, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków, 2021
- Hale T.W., i wsp. Hale’s Medications and Mothers' Milk, Springer Publishing Company, 2021
- Schaefer Ch., i wsp. Drugs During Pregnancy and Lactation - Treatment Options and Risk Assessment, Elsevier, 2015
- Briggs G.D., i wsp. Drugs in Pregnancy and Lactation, Wolters Kluwer, 2017
- Frieske K., i wsp. Leki w ciąży i laktacji. MedPharm Polska, 2014
- Breastfeeding and maternal medication. Recommendations for Drugs in the Eleventh WHO Model List of Essential Drugs, World Health Organizations, Genewa, 2002
- The transfer of drugs and others chemicals into Human Milk. American Academy of Pediatrics. Pediatrics, 2001, 108, 3, 776-789
- Baza HalesMed https://www.halesmeds.com
- Baza e-lactancia.org http://www.e-lactancia.org 12. Baza LactMed https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501922/