Co warto wiedzieć o odciąganiu pokarmu laktatorem?

Karmienie piersią – kilka ważnych informacji

Karmienie piersią to najlepszy, najbardziej optymalny i jednocześnie najtańszy sposób karmienia dziecka. Ze względu na liczne korzyści dla zdrowia zarówno dziecka jak i mamy (więcej o korzyściach z karmienia piersią TU), karmienie naturalne określane jest jako złoty standard żywienia małych dzieci. I w związku z tym wszystkie towarzystwa naukowe i eksperci rekomendują wyłączne karmienie piersią dziecka przez pierwsze 6 miesięcy jego życia, a następnie rozszerzanie diety dziecka wraz z równoczesnym kontynuowaniem karmienia naturalnego tak długo, jak mama i dziecko sobie życzą.

Mimo, że karmienie piersią jest procesem naturalnym, to w pierwszych momentach może przysparzać młodym rodzicom wiele problemów, dylematów, wątpliwości i pytań – np. o to:

• Jak często karmić piersią noworodka?
• Ile powinno trwać karmienie piersią?
• Czy karmić z jednej czy z obu piersi?
• Czy dziecko się najada – i jak to określić?
• Jak należy ważyć dziecko?

Odpowiedzi na te pytania można znaleźć u nas na blogu - TU i TU. Można również z takim pytaniami udać się do Certyfikowanego Doradcy Laktacyjnego (lub Konsultanta Laktacyjnego), który nie tylko odpowie na takie i inne pytania młodej mamy oraz rozwieje jej wątpliwości nt. laktacji, ale również (a nawet przede wszystkim) pomoże w prawidłowym przystawianiu dziecka do piersi i rozwiąże ewentualne problemy związane z karmieniem piersią.

Odciąganie pokarmu – tak czy nie? Kiedy i jak to robić?

Młode mamy, rozpoczynając swoją laktacyjną drogę, są często zagubione i zestresowane. Szukają pomocy w karmieniu piersią. Szukają też odpowiedzi na swoje różne pytania i wątpliwości. Częstym dylematem mam jest kwestia odciągania pokarmu i tego, czy powinny to robić czy nie. To co warto na początek zaznaczyć to to, że przy prawidłowo przebiegającej laktacji nie ma potrzeby dodatkowego odciągania mleka. Odciąganie pokarmu należy wprowadzić wyłącznie wtedy, kiedy są ku temu wskazania (o tym poniżej). Odciąganie mleka bez wskazań może prowadzić do nadmiernej produkcji pokarmu, a to z kolei do innych, bardzo poważnych problemów laktacyjnych.

Kiedy odciągać pokarm?

Wskazań do odciągania pokarmu jest kilka. Mogą być to wskazania zarówno po stronie mamy jak i po stronie dziecka. Każda taka sytuacja powinna być traktowana indywidualnie i powinna być skonsultowana z Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym, który dokładnie określi wskazania do odciągania pokarmu oraz wytłumaczy, jak to dokładnie robić.

Odciąganie pokarmu przez mamę konieczne jest wtedy, kiedy:

• mama i dziecko nie przebywają razem i nie ma możliwości przystawiania dziecka do piersi – np.; wtedy, kiedy dziecko i mama są rozdzieleni
  -po porodzie wtedy, kiedy dziecko nie może z różnych powodów przebywać razem z mamą;
  -w sytuacjach losowych – pobyt matki lub dziecka w szpitalu;
  -pod nieobecność matki spowodowaną np. wyjazdem;
  
  
• dziecko ssie nieefektywnie pierś np. zbyt krótko lub zbyt słabo, jest chore, apatyczne, ma problemy z ssaniem
  
  
• mama jest chora i/lub przyjmuje niektóre leki – przy czym należy zaznaczyć, że leków, przy których nie wolno karmić jest stosunkowo niewiele. Zdecydowana większość leków, przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności jest bezpieczna do stosowania w okresie laktacji i nie trzeba wówczas odstawiać dziecka od piersi i odciągać pokarmu
  
  
• zachodzi potrzeba zwiększenia ilości pokarmu – mama chce stymulować laktację
  
  
• mama chce wywołać laktację u siebie np.: wywołanie laktacji u mam adopcyjnych
  
  
• występuje nawał, obrzęk, zastój i mama poprzez częściowe odciąganie do uczucia ulgi chce rozluźnić piersi (odciąganie wówczas powinno być tylko i wyłącznie częściowe – do uczucia ulgi!)
  
  
• u mamy występuje nawał, obrzęk zastój i dziecko ma trudności z przystawieniu się do piersi – wówczas należy odciągnąć częściowo pokarm, aby zmiękczyć otoczkę i tym samym ułatwić dziecku przystawienie się do piersi.
  
  
• występuje problem z wypływem mleka z piersi np.:
  -pokarm wypływa zbyt szybko, dziecko nie nadąża łykać, krztusi się, zachłystuje i denerwuje się – wówczas odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu przed karmieniem spowoduje, że pokarm będzie wypływał z piersi wolniej;
  -pokarm zbyt wolno wypływa, dziecko się denerwuje, nie ma siły ssać – wtedy odciągnięcie niewielkiej ilości pokarmu przed karmieniem spowoduje, że pokarm będzie wypływał z piersi szybciej.

Rodzaje odciągania pokarmu

Wyróżnia się 2 rodzaje odciągania:

• odciąganie pełne
• odciąganie częściowe

Odciąganie pełne polega na odciąganiu maksymalnej ilości pokarmu z piersi, 6-8 razy na dobę, naprzemiennie z obu piersi według odpowiedniego schematu (który trwa ok 20-30min): 5-7 min z jednej piersi,

• 5-7 min z drugiej piersi 3-5 min z jednej piersi,
• 3-5 min z drugiej piersi 2-3 min z jednej piersi,
• 2-3 min z drugiej piersi

Odciąganie pełne przeprowadza się wtedy, kiedy niemożliwe jest przystawienie dziecka do piersi. Wtedy takie odciąganie pokarmu zapewnia dziecku odpowiednią jego ilość, a mamie pozwala utrzymać laktację na właściwym poziomie. Odciąganie pełne wykonuje się także wtedy, kiedy mama jest chora i/lub stosuje leki – wtedy to postępowanie pozwala na utrzymanie laktacji na właściwym poziomie i powrót do karmienia piersią wtedy, kiedy będzie to możliwe. Odciąganie pełne wykorzystuje się także do indukowania laktacji (np. u mam adopcyjnych).

Odciąganie częściowe, jak sama nazwa wskazuje, polega tylko na częściowym odciąganiu pokarmu z piersi – do uczucia ulgi. Odciąganie takie może ułatwić dziecku przystawienie się do piersi a mamie może przynieść ulgę – szczególnie w pierwszych dniach laktacji lub podczas odstawiania dziecka od piersi.

Jak odciągać pokarm laktatorem?

Wyróżnia się dwie metody odciągania pokarmu – ręczne odciąganie pokarmu i odciąganie mleka za pomocą laktatora. Każda z tych metod jest dobra, jeżeli mama umie to robić, odpowiada to mamie i daje to pozytywny efekt.

Należy jednak pamiętać o kilku podstawowych zasadach odciągania pokarmu:

• podczas odciągania pokarmu nie należy ściskać, pociągać i ugniatać piersi;
• nie należy kupować laktatora przed porodem – jeżeli będzie potrzebny potem zawsze zdąży się go kupić;
• należy dopasować laktator do swoich potrzeb – przed zakupem laktatora warto porozmawiać z Certyfikowanym Doradcą Laktacyjnym;
• odciągając pokarm i korzystając z laktatora należy bezwzględnie stosować się do zasad higieny i czystości sprzętu;
• po odciąganiu pokarmu można go podać dziecku lub można go przechowywać (więcej o przechowywaniu poniżej);
• do przechowywania pokarmu należy używać odpowiednich, przeznaczonych do tego pojemników.

Jak wybrać laktator?

Odciąganie pokarmu, jak wskazano powyżej, można przeprowadzać ręcznie lub przy użyciu laktatora. Na rynku dostępnych jest bardzo dużo różnych laktatorów, które można podzielić na ręczne i elektryczne. W zależności od sytuacji mamy warto kupić taki, który będzie jak najlepiej dopasowany do jej potrzeb i oczekiwań. Jeżeli mama odciąga pokarm doraźnie nie ma potrzeby inwestowania w laktator elektryczny do dwóch piersi. I analogicznie – jeżeli mama odciąga pokarm w sposób pełny i regularny, nie ma sensu aby kupowała laktator ręczny – warto wtedy zainwestować w dobry sprzęt elektryczny, który ułatwi jej tę czynność.

Laktatory ręczne

• Akuku premium 
• Canpol basic 
• Chicco 
• Lovi 
• Microlife BC 100 soft 

Laktatory elektryczne

Pojedyncze:

• Avent 53 natural 
• Babyono individual 
• CANPOL BABIES Laktator elektryczny EASY&NATURAL 
• Lovi 
• Medela swing flex 
• Medela swing 
• Microlife BC 200 comfy 
• OBEBE 

Podwójne:

• Medela swing maxi flex 
• Microlife BC 300 maxi 

Przechowywanie kobiecego pokarmu

Odciągnięty pokarm może być podany bezpośrednio dziecku lub może być zostawiony na później i podany dziecku za jakiś czas. Ważne, jeżeli decydujemy się na magazynowanie pokarmu, robić to w odpowiedni sposób i przestrzegać warunków i czasu jego przechowywania. I tak, jeżeli pokarm jest przeznaczony dla dzieci urodzonych o czasie to może on być przechowywany:

• w temperaturze pokojowej do 12h;
• w torbie termicznej do 24h;
• w lodówce (4 st. C) do 2-5 dni;
• w zamrażalniku lodówki (10 st. C) do 2 tygodni;
• w chłodziarko-zamrażarce (-14 st. C) do 3 miesięcy;
• w zamrażarce (-14 st. C do -20 st. C) do 6-12 miesięcy;
• po rozmrożeniu, w lodówce do 48h.

Jeżeli pokarm jest przeznaczony dla dzieci chorych lub urodzonych przedwcześnie, to wygląda to inaczej i wtedy odciągnięty pokarm może być przechowywany:

• w temperaturze pokojowej do 1h;
• w lodówce (4 st. C) do 48h;
• w zamrażalniku lodówki (10 st. C) do 1 tygodnia;
• w chłodziarko-zamrażarce (-14 st. C) do kilku tygodni;
• w zamrażarce (-14 st. C do -20 st. C) do 3-6 miesięcy;
• po rozmrożeniu, w lodówce do 9h.

Przechowując pokarm warto pamiętać o kilku kwestiach:

• odciągnięty pokarm należy przechowywać w pojemnikach/naczyniach przeznaczonych do żywności;
• naczynie musi być czyste i uprzednio umyte i wyparzone lub wysterylizowane;
• naczynie, w którym pokarm jest przechowywany powinno być szczelnie zamknięte i oznaczone datą i godziną;
• porcja pokarmu nie powinna być większa niż na jedno karmienie dziecka;
• rozmrażanie pokarmu powinno być powolne i stopniowe – nigdy gwałtowne.

Jak podawać odciągnięty pokarm dziecku?

Odciągnięty pokarm może być podany dziecku bezpośrednio po odciągnięciu lub później (po przechowywaniu). Są różne sposoby podania mleka dziecku np. poprzez:

• kubeczek,
• kieliszek;
• zakraplacz;
• łyżeczkę;
• pipetkę;
• dren;
• butelkę.

O sposobie podawania dziecku odciągniętego mleka warto porozmawiać z Certyfikowanym Doradca Laktacyjnym jak również z pediatrą.

Podsumowując, odciąganie pokarmu, czy to całkowite czy częściowe, powinno być stosowane przez mamę tylko wtedy kiedy są ku temu odpowiednie wskazania. Odciąganie bez wskazań i bez zachowania odpowiednich środków ostrożności może przynieść więcej szkody niż pożytku – dlatego też zanim zaczniesz odciągać pokarm, skonsultuj się z Certyfikowanym Doradca Laktacyjnym.

Literatura:
1. Eglash A., et al. ABM Clinical Protocol #8: Human Milk Storage Information for Home Use for Full-Term Infants, Revised 2017, BREASTFEEDING MEDICINE 12, 7, 2017
2. Helwich E. i wsp. Wilińska M. (red). Program Wczesnej Stymulacji Laktacji, Standardy Med 2014
3. Meier P., et al., Which Breast Pump for Which Mother: An Evidenced-Based Approach to Individualizing Breast Pump Technology. J Perinatol., 2016, 36(7), 493-499
4. Nehring-Gugulska M. Osuch. K. Odciąganie i przechowywanie mleka Kobiecego. Wybór metody dokarmiania. Karmienie piersią w teorii i praktyce. Medycyna praktyczna 2012, str. 91 – 97
5. Nehring-Gugulska M., Warto karmić piersią i co dalej?
6. Wilińska M, Kowal A, Świetliński J, Kornacka MK. Optymalizacja postępowania w zakresie pozyskiwania, przechowywania oraz wykorzystania mleka matki dla dziecka – aktualizacja zaleceń. Standardy Medyczne Pediatria 2012;2 (9):247-256