Cykl Apteki Melissa - pasożyty ludzkie. Część I: owsiki u dzieci i dorosłych

Czym są owsiki ludzkie i jak dochodzi do zarażenia owsicą?

Owsiki ludzkie to pasożyty w typie nicieni, których jedynym żywicielem może być człowiek. Bytują w poszczególnych odcinkach przewodu pokarmowego, a konkretnie - w jelicie grubym, przy zakończeniu jelita cienkiego, a czasem również w wyrostku robaczkowym. Wywołują chorobę określaną jako owsica. Owsiki u dorosłych praktycznie nie występują - znaczna liczba zakażeń jest odnotowywana wśród dzieci, jednak zarażenie się nie jest niemożliwe, zwłaszcza w przypadku rodziców zarażonych już maluchów.

Owsiki u dorosłych i dzieci przenoszą się głównie poprzez fizyczny kontakt z jajami pasożyta. Mogą one znajdować się na produktach spożywczych, w toalecie (na sedesie, umywalce), na pościeli, ręcznikach i w wielu innych miejscach, z którymi kontakt miała zakażona osoba. Co ważne, jaja owsików są na tyle lekkie, że z tych powierzchni mogą unosić się w powietrze i osiadać na drobinach kurzu i pyłu, niedostrzegalnego dla ludzkiego oka - do zakażenia dochodzi więc czasem drogą kropelkową, gdy dana osoba po prostu oddycha. Warto tutaj dodać, że aby doszło do rozprzestrzenienia się jaj pasożyta, jego samice w nocy wydostają się z jelita grubego i składają jaja w okolicy odbytu. Pacjent drapiąc się, podcierając lub - po prostu - mając kontakt z pościelą, ręcznikami czy deską sedesową - rozsiewa jaja, na kontakt z którymi narażone są kolejne osoby. Jak rozpoznać owsiki u dzieci i dorosłych? O tym poniżej.

Charakterystyczne objawy owsicy - jak ją rozpoznać?

Owsiki u dorosłych i u dzieci dają wiele objawów, choć jeden jest najbardziej charakterystyczny, a mowa tu o świądzie w okolicy odbytu - czasem uniemożliwiającym spokojne zaśnięcie i efektywny odpoczynek nocny. Wśród innych objawów owsicy można wyróżnić: 

• częste drapanie się w okolicach odbytu, ale również genitaliów (tam również mogą przedostać się jaja owsików, wywołując stan zapalny, będący także objawem owsicy); 
• podkrążenie oczu, ciągłe zmęczenie, brak koncentracji - wynikające z braku efektywnego snu; 
• uczucie niepokoju, nadpobudliwość, poczucie przymusu pozostawania w ruchu;
• zaognienie i podrażnienie miejsc w okolicach odbytu i genitaliów, pojawienie się wysypki; 
• nocne zgrzytanie zębami (ten objaw owsicy pojawia się szczególnie u dzieci i przechodzi po wyleczeniu); 
• moczenie nocne związane z uczuciem niepokoju i mimowolnego parcia na pęcherz; 
• nudności, bóle brzucha, ogólne osłabienie organizmu.

Owsiki ludzkie (a właściwie ich samice, osiągające do 1 centymetra długości) można zaobserwować w kale pacjenta. Jeśli są uwidocznione - istnieje pewność, że są to owsiki u dzieci bądź dorosłych. Z kolei jeśli obserwuje się wymienione powyżej objawy, a jednocześnie w kale nie ma widocznych nicieni, należy udać się do lekarza który zaleci odpowiednie badania, polegające na zbadaniu próbki kału lub na próbie z użyciem specjalnego plastra (przykleja się go do skóry przy odbycie, by „ściągnąć” z niej jaja owsików, a następnie plaster wysyłany jest do laboratorium i badany). Czasem może okazać się, że zarówno w diagnostyce z wykorzystaniem kału do badania, jak i wspomnianych plastrów, potrzebnych będzie kilka prób. Wynik dodatni oznacza w tym przypadku obecność pasożyta ludzkiego.

Jak pozbyć się owsików?

Jeśli zastanawiasz się, jak pozbyć się owsików, to musisz wiedzieć, że walka ta będzie naprawdę długa - choć oczywiście trzeba będzie ją podjąć. Leczenie owsicy uwzględnia przede wszystkim farmakoterapię, czyli zażywanie leków przeciwpasożytniczych, wydawanych na receptę z przepisu lekarza (wśród nich można wyróżnić takie preparaty, jak Albendazol, Mebendazol oraz Pyrantelem). W zależności od zastosowanej substancji leczniczej, pacjent musi przyjąć dawkę przypominającą również po 2 tygodniach lub po miesiącu, by efekty były trwałe.

Farmakologia jest głównym sposobem na leczenie owsicy, jednak nie obędzie się również bez wdrożenia działań wspomagających. Wśród nich można wyróżnić: 

• codzienne pranie pościeli, ręczników, poszewek, bielizny, ubrań, pluszaków i innych tekstyliów, z którymi zakażona osoba mogła mieć kontakt, w bardzo wysokiej temperaturze oraz ich prasowanie po upraniu; 
• mycie zabawek, naczyń, sprzętów i akcesoriów, z którymi chory miał kontakt ciepłą wodą z detergentem; 
• pilnowanie dzieci i innych domowników w kwestii utrzymywania podstawowych zasad higieny - mycia i dezynfekcji rąk, ale również mycia żywności przed spożyciem; 
• dzieciom można przyciąć krótko paznokcie (po to, by jaja nie osadzały się pod nimi), a także polecić zakładanie na noc ciasnej bielizny, zapobiegającej drapaniu się po gołej skórze - zwłaszcza w okolicach odbytu (oczywiście po wyleczeniu owsicy należy powrócić do luźnych, przewiewnych piżam).

Jest jeszcze jeden sposób na to, jak pozbyć się owsików z organizmu. Dotyczy on okresowej zmiany diety na nieco bardziej płynną (włączenie zup, koktajli), a także bogatą w błonnik pokarmowy (przy tym należy pamiętać o wypijaniu dużej ilości wody). To sprawi, że wypróżnienia będą częstsze i łatwiejsze, nicienie wydostaną się z organizmu szybciej, a leczenie owsicy będzie jeszcze bardziej efektywne.

Profilaktyka owsików

Profilaktyka owsików powinna przede wszystkim opierać się na edukacji dzieci w kwestii higieny, bo to niestety one najczęściej „przynoszą” z przedszkola czy szkoły nieproszonych lokatorów. Dokładne i częste mycie rąk przed i po skorzystaniu z toalety, przygotowaniem i spożyciem posiłku czy po powrocie do domu zdecydowanie powinno im wejść w nawyk. Dodatkowo, by nie dopuścić do zarażenia owsikiem ludzkim, należy często stosować dezynfekcję dłoni płynami antybakteryjnymi, a także zwrócić maluchom uwagę na to, by nie wymieniały się i nie dzieliły z innymi dziećmi akcesoriami higienicznymi (szczoteczką do zębów, szczotką do włosów) oraz ubraniami.

Rodzic - w ramach profilaktyki owsików - może od czasu do czasu również oglądać stolec swojego dziecka by upewnić się, że nie ma w nim charakterystycznych, cienkich, białych nitek. Generalnie zachowanie prawidłowej, starannej higieny, dezynfekcja oraz mycie rąk jest najlepszym sposobem na uniknięcie zakażenia się owsicą - i o tym każdy z nas powinien pamiętać na co dzień!