Apteka Melissa Drogeria E-Melissa
  • Dostawa do punktu DPD Pickup. Czas trwania od 21.03 godz. 8:00 do 03.04.2024 godz. 16:00. Sprawdź!
x
Najpopularniejsze frazy
Polecane produkty
Brak produktów dla wpisanej frazy
Alergia daje Ci się we znaki? 🤧 Kliknij i sprawdź triki na pokonanie jej! 💪
2021-08-02
Dolegliwości i choroby

Czym jest celiakia (choroba trzewna), jakie są jej przyczyny i jak wygląda leczenie?

Ból brzucha po jedzeniu, wzdęcia, anemia, biegunki, osłabienie zębów, drażliwość i szybka męczliwość - to tylko kilka z wielu nieprzyjemnych objawów choroby, której podłożem jest nadwrażliwość na gluten. Diagnostyka celiakii (lub choroby trzewnej) - bo to właśnie o niej mowa - bywa długa i żmudna, a sam pacjent może przed zgłoszeniem się do lekarza przez wiele miesięcy bagatelizować objawy. Celiakię charakteryzuje się jako schorzenie o podłożu immunologicznym, choć do wydłużonej diagnostyki przyczynia się tak naprawdę to, że nadal o celiakii nie wiadomo zbyt wiele, a przyczyny celiakii nie zostały do końca zdefiniowane. Czym jest celiakia, w jaki sposób się ją diagnozuje i jakie są przyczyny tego schorzenia? Czy dla pacjentów cierpiących na celiakię dieta bezglutenowa jest jedynym rozwiązaniem? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań dotyczących tej uciążliwej choroby znajdziecie poniżej - zapraszamy do lektury!

 Dieta bezglutenowa i jej składniki
Spis treści

Celiakia a nietolerancja glutenu i alergia na pszenicę

Próbując wyjaśnić kwestię tego, czym jest celiakia, nie można nie dokonać rozróżnienia pomiędzy omawianym schorzeniem, a nietolerancją glutenu oraz alergią na pszenicę - są to bowiem trzy różne dolegliwości, które bywają ze sobą utożsamiane i mylone.


Celiakia jest chorobą o podłożu autoimmunologicznym, a w trakcie jej diagnostyki stwierdza się zanik kosmków jelitowych, natomiast nietolerancja glutenu (a właściwie nadwrażliwość na gluten) przebiega z podobnymi objawami, jednak w tym przypadku podłoże dolegliwości nie jest ani związane z upośledzoną reakcją immunologiczną organizmu, ani z alergią. Z kolei alergia na pszenicę wykazuje w alergicznych testach skórnych wynik dodatni, a celiakia i nadwrażliwość na gluten - ujemny.


Każda z wymienionych dolegliwości ma więc inne podłoże, natomiast ich objawy mogą być mylnie utożsamiane ze sobą, a tym samym - mylone. Aby więc odszukać przyczynę konkretnych symptomów, należy przeprowadzić pełną diagnostykę, o której piszemy poniżej.


Przyczyny celiakii

Niestety, przyczyny celiakii nie są do końca rozpoznane. Badania wskazują głównie na rolę czynników genetycznych (zwłaszcza w kontekście występowania celiakii u bliźniąt jednojajowych, a także u krewnych pierwszego stopnia. Nie bez znaczenia dla rozwoju choroby u konkretnych pacjentów okazują się być także czynniki metaboliczne i środowiskowe. W organizmach takich osób wyodrębnia się antygeny, które w wyniku kontaktu glutenu z układem pokarmowym uruchamiają całą reakcję immunologiczną, a ta w efekcie doprowadza do stanu zapalnego w organizmie, zaniku kosmków jelitowych oraz do upośledzenia wchłaniania składników pożywienia z jelit. Nieoznaczone przyczyny celiakii i brak diagnostyki w kierunku tej choroby, a tym samym dopuszczenie do jej przewlekłego rozwoju może prowadzić do niedożywienia organizmu, anemii, a w skrajnych przypadkach - również śmierci pacjenta. Z tego względu po rozpoznaniu objawów celiakii należy jak najszybciej wdrożyć pełną diagnostykę.


Objawy celiakii

Objawy celiakii obserwuje się głównie ze strony układu pokarmowego. Zalicza się do nich przede wszystkim: bóle brzucha, przewlekłe biegunki, stolce tłuszczowe, zahamowanie wzrostu u dzieci, powiększenie się obwodu brzucha (permanentne wzdęcie) wraz z jednoczesnym spadkiem masy ciała.


Objawy celiakii można obserwować również ze strony innych układów i narządów. Do tych symptomów włącza się: pogorszenie jakości kośćca i osteoporozę (ze względu na upośledzone wchłanianie się wapnia w jelitach), przebarwienia próchnicowe na zębach (zwłaszcza u dzieci, obserwowane na zębach mlecznych), nawracające afty, zapalenia stawów, otępienie, brak możliwości skupienia się, spadki nastroju i wiele, wiele innych. Po zaobserwowaniu takich symptomów u dziecka czy członka rodziny lub u siebie, należy zgłosić się do lekarza i poprosić o rozpoczęcie diagnostyki celiakii.


Warto tutaj dodać, że wyróżnia się kilka rodzajów celiakii, z których choroba trzewna utajona oraz potencjalna choroba trzewna przebiegają niestety bez objawów, co utrudnia ich rozpoznania, diagnostykę i leczenie. Dodatkowo istnieje również choroba trzewna niema, w której symptomy są atypowe oraz klasyczna postać choroby trzewnej jawnej, dającej oznaki opisane powyżej.


Diagnostyka celiakii

Diagnostyka celiakii - mimo, że choroba ta swoją manifestacją może przypominać uczulenie na pszenicę czy nietolerancję glutenu - jest stosunkowo szeroka, jednak wyniki konkretnych badań mają jasno określoną interpretację. Przy diagnostyce celiakii wykonuje się: 

  • biopsję dwunastnicy, mającej na celu potwierdzić lub wykluczyć zanik kosmków jelitowych, towarzyszący tej chorobie; 
  • badanie przeciwciał TG2 i EMA - dodatnie wynik wskazuje na celiakię; 
  • alergiczne testy skórne w kierunku alergii na pszenicę - ujemny wynik wskazuje na celiakię (przy wykazywaniu przez pacjenta swoistych objawów); 
  • badania krwi, wykazujące poziom żelaza, kwasu foliowego, wapnia i innych pierwiastków czy witamin, których niski poziom wskazuje na celiakię.


Leczenie celiakii - dieta bezglutenowa

Dieta bezglutenowa jest jedynym sposobem na leczenie celiakii. Do najważniejszych jej zasad należą przede wszystkim: 

  • całkowita eliminacja z diety produktów produkowanych z żyta, jęczmienia i pszenicy. Niektórzy pacjenci dopuszczają u siebie spożywanie glutenu na poziomie poniżej 35 miligramów na dobę (jeśli nie wywołuje to u nich objawów zaostrzenia choroby); 
  • zmiana produktów pszenicznych, żytnich i jęczmiennych na te wykonane z kukurydzy czy ryżu (mowa tu o przekąskach, makaronach, mąkach, ciastach); 
  • na początku leczenia celiakii i stosowania diety bezglutenowej wyklucza się lub znacznie ogranicza produkty z laktozą i wysokoprzetworzone, z utwardzonymi tłuszczami. Wynika to z faktu, że celiakia zwiększa ryzyko wystąpienia nietolerancji laktozy oraz kłopotów z poziomem cholesterolu; 
  • uzupełnianie w diecie błonnika, pochodzącego z innych źródeł niż pieczywo czy płatki z „niedozwolonych” mąk, ponieważ wykluczenie pokarmów glutenowych może doprowadzić do uciążliwych zaparć; 
  • spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, a czasem nawet suplementacja witamin i minerałów (na zalecenie lekarza).

Niestety, leczenie celiakii - a więc stosowanie diety bezglutenowej w praktyce - nie jest proste. Pacjent musi nauczyć się uważności przy doborze produktów w codziennym jadłospisie, a także wyrobić sobie nawyk czytania składów i ostrzeżeń na opakowaniach (glutenem bowiem mogą być zanieczyszczone nawet takie produkty, jak mięso, wędliny, słodycze i wiele innych). Wielu pacjentów twierdzi jednak, że początkowe wyrzeczenia stają się później codziennością, a ulga związana ze zniwelowaniem objawów celiakii jest tak duża, że bardzo rzadko myśli się o powrocie do tradycyjnych produktów i dań z zawartością glutenu.

Zdjęcie autora
Autor
mgr farm. Szymon Dybalski

Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.

Podobne wpisy
Osłabienie, nudności, gorączka, silny ból brzucha, odwodnienie – to najczęstsze objawy biegunki. Sprawdź, co należy...
CZYTAJ
Dokuczliwy ból brzucha, uczucie ciężkości po jedzeniu, mdłości, a także wzdęcia to typowe objawy niestrawności,...
CZYTAJ
Choroba Leśniowskiego-Crohna (inaczej określana również jako choroba Crohna lub choroba Leśniowskiego) to schorzenie, którego wiele...
CZYTAJ
Certyfikaty i wyróżnienia