Czym jest zespół jelita drażliwego (IBS) - jak go rozpoznać i jak leczyć?

Objawy zespołu jelita drażliwego (objawy IBS)

Jak rozpoznać zespół jelita drażliwego? Objawy są dość charakterystyczne - należą do nich między innymi silne skurczowe bóle brzucha zlokalizowane najczęściej w lewym podbrzuszu oraz zaburzenia rytmu wypróżnień (zaparcia lub biegunki, występujące również naprzemiennie). Są to bóle przewlekłe i w przypadku braku konkretnej przyczyny ich występowania warto udać się do lekarza (internisty lub gastrologa), ponieważ może być konieczna pełna diagnostyka zespołu jelita drażliwego (IBS).

Dieta przy zespole jelita drażliwego (dieta przy IBS)

Ogólne zalecenia żywieniowe dla pacjentów u których zdiagnozowano zespół jelita drażliwego obejmują regularne spożywanie posiłków o małej objętości, unikanie potraw tłustych i smażonych, ograniczenie spożycia produktów wzdymających takich jak rośliny strączkowe, cebula czy też czosnek. Chorym zaleca się również ograniczenie spożycia alkoholu oraz mocnej kawy i herbaty. Zwraca się także uwagę na unikanie potraw zawierających duże ilości węglowodanów, które nie rozkładają się w przewodzie pokarmowym, natomiast ulegają szybkiej fermentacji (tzw. produkty z grupy FODMAP - Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols). Dieta jest także modyfikowana pod względem przebiegu choroby.

Pacjentom zmagającym się z dolegliwościami w zespole jelita wrażliwego z przewagą zaparć zaleca się picie zwiększonej ilości płynów, spożywanie produktów bogatych w błonnik pokarmowy oraz ograniczenie spożycia czerwonego wina, kakao, czekolady, potraw z białej mąki oraz soli kuchennej. W przebiegu IBS z przewagą biegunek rekomenduje się stosowanie diety ubogoresztkowej, ograniczenie spożycia tłuszczu (zwłaszcza zwierzęcego) oraz kontrolę pokrycia zapotrzebowania na witaminy i sole mineralne.

Leczenie zespołu jelita drażliwego

Poza dietą w przebiegu IBS postępowanie niefarmakologiczne obejmuje także psychoterapię, modyfikację stylu życia, ograniczenie stresu oraz różnego rodzaju metody relaksacyjne takie jak joga, medytacja czy pilates.

Farmakologicznie objawy związane z zespołem jelita drażliwego łagodzi się poprzez stosowanie u pacjentów:

• leków rozkurczowych: hioscyjamina, atropina, skopolamina;
• leków przeciwbiegunkowych: loperamid lub difenoksylat z atropiną;
• leków przeciw zaparciom: laktuloza, glikol polietylenowy, preparaty senesu;
• leków przeciw wzdęciom: objawowo simetikon oraz rifaksymina, jako lek redukujący populację flory fermentującej, proteolitycznej;
• leków przeciwdepresyjnych, żeby podwyższyć próg czucia trzewnego i leczyć depresję: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) lub selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI); 
• antybiotyków jelitowych oraz probiotyków.

Fitoterapia w leczeniu zespołu jelita drażliwego

Istotną rolę w przypadku objawów, jakie daje zespół jelita drażliwego, ogrywać może również fitoterapia. Zastosowanie mają tutaj między innymi surowce roślinne takie jak:

• ziele ubiorka gorzkiego – wpływa na motorykę przewodu pokarmowego, działa tonizująco na mięśnie dolnej części żołądka co jednocześnie łagodzi ból brzucha, niweluje uczucie pełności, reguluje produkcję kwasu solnego oraz łagodzi zgagę;
• korzeń arcydzięgla – działa rozkurczowo i przeciwzapalnie, relaksuje mięśnie brzucha, przynosi ulgę w bólu; 
• korzeń goryczki – pobudza łaknienie, zwiększa wydzielanie śliny i soku żołądkowego, posiada właściwości żółciopędne i żółciotwórcze;
• owoc kminku – przeciwdziała wzdęciom, pobudza trawienie, łagodzi stany zapalne w obrębie przewodu pokarmowego;
• kwiat rumianku – reguluje produkcję kwasu solnego w żołądku, posiada właściwości przeciwzapalne, działa rozkurczowo; 
• liść melisy – łagodzi skurcze w obrębie żołądka i jelit, niwelując tym samym ból brzucha, posiada działanie uspokajające;
• liść mięty pieprzowej – działa rozkurczowo, przynosi ulgę w bólach brzucha, ogranicza wzdęcia;
• ziele glistnika – wykazuje działanie żółciopędne i żółciotwórcze, zmniejsza stany zapalne, posiada właściwości przeciwskurczowe.

Koloidalny kwas krzemowy w leczeniu IBS

W ostatnim czasie zwrócono również uwagę na możliwości zastosowania koloidalnego kwasu krzemowego w łagodzeniu objawów, jakie daje zespół jelita drażliwego. Jego profil działania z jednej strony łagodzi wszystkie dolegliwości związane z IBS przez co można mówić o produkcie „ALL in ONE”, z drugiej strony wykazuje bardzo wysokie bezpieczeństwo stosowania. W Polsce koloidalny kwas krzemowy dostępny jest pod nazwą handlową SILICOLGEL. Wskazaniami do stosowania wyrobu medycznego SILICOLGEL są: zgaga, refluks, wymioty, nudności, wzdęcia, bóle brzucha, dyskomfort w nadbrzuszu, biegunki.

Koloidalny kwas krzemowy jest związkiem substancji mineralnej krzemu i tlenu w postaci wysoce dyspersyjnej i uwodnionej. Jego zaletą jest duża i wysoce wiążąca powierzchnia, posiada on strukturę zbliżoną do węgla aktywowanego. Po podaniu tworzy ochronną i kojącą powłokę na błonie śluzowej żołądka i jelit. Ze względu na absorpcyjne lub wiążące właściwości koloidalnego kwasu krzemowego, fizycznie adsorbuje on lub wiąże większość substancji drażniących, szkodliwych i toksycznych, a także patogenów. Słabo naładowane jony na powierzchni cząstki kwasu krzemowego działają jak „magnes” przyciągający aktywne cząsteczki organiczne, które następnie usuwane są naturalnie z organizmu. Jednocześnie następuje absorpcja nadmiernej kwasowość i gazów zmniejszając tym samym dyskomfort żołądka i ograniczając występowanie symptomów, jakie daje zespół jelita drażliwego.

Koloidalny kwas krzemowy wykazuje również działanie przeciwzapalne w obrębie światła jelit, jak i efekt terapeutyczny w obrębie zmienionych zapalnie obszarów. Wysoką skuteczność koloidalnego kwasu krzemowego w łagodzeniu objawów związanych z zespołem jelita nadwrażliwego potwierdzono w badaniach klinicznych. Aspektem na który warto także zwrócić uwagę jest fakt, że dla produktu SILICOLGEL nie zarejestrowano żadnych działań niepożądanych. Pacjenci powinni jedynie zachować odstęp czasowy między przyjmowaniem ich stałych leków oraz dawki koloidalnego kwasu krzemowego.