Domowa apteczka: Jakie preparaty przeciwbólowe warto mieć zawsze pod ręką?

Rodzaje środków przeciwbólowych

Środki przeciwbólowe można podzielić na kilka głównych kategorii w zależności od ich działania i substancji czynnych. Najczęściej stosowane są:

1. Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – działają nie tylko przeciwbólowo, ale także przeciwzapalnie i przeciwgorączkowo.
2. Paracetamol – lek przeciwbólowy i przeciwgorączkowy, który nie ma działania przeciwzapalnego.
3. Opioidy – silne środki przeciwbólowe, stosowane w poważniejszych przypadkach bólu, dostępne zwykle na receptę.
4. Preparaty złożone – zawierają kombinację kilku substancji czynnych, np. paracetamol z kodeiną, dla wzmocnienia efektu przeciwbólowego [1].

Każdy z tych rodzajów ma swoje specyficzne zastosowanie, działanie i potencjalne ryzyko działań niepożądanych. Dlatego warto zrozumieć, które z nich mogą być odpowiednie dla konkretnych dolegliwości i jak je bezpiecznie stosować [2].

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)

NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne, to jedne z najpopularniejszych środków przeciwbólowych, dostępnych bez recepty. Do tej grupy należą m.in. ibuprofen, naproksen, diklofenak i kwas acetylosalicylowy. Są one szczególnie skuteczne w przypadkach, gdy ból ma podłoże zapalne, na przykład przy bólu mięśni, stawów, zapaleniu ścięgien czy bólu menstruacyjnym [1].

Ibuprofen

To jeden z najczęściej stosowanych NLPZ. Jego zaletą jest szybkie działanie oraz relatywnie niewielkie ryzyko poważnych działań niepożądanych przy krótkotrwałym stosowaniu. Ibuprofen jest dostępny w różnych dawkach, co pozwala na dostosowanie go do potrzeb. Może być stosowany zarówno u dorosłych, jak i u dzieci, pod warunkiem zachowania odpowiednich dawek [1].

Naproksen

Działa dłużej niż ibuprofen, co sprawia, że jest dobrym wyborem w przypadku bólów, które utrzymują się przez dłuższy czas, np. bólu pleców czy stawów. Z uwagi na dłuższe działanie, nie wymaga tak częstego przyjmowania, co jest zaletą przy dolegliwościach, które wymagają dłuższego leczenia [1].

Diklofenak

Silny lek przeciwbólowy, stosowany najczęściej w przypadkach silnego bólu mięśniowego, stawowego oraz pourazowego. Jak każdy lek przeciwbólowy bez recepty, nie powinien być stosowany długotrwale bez konsultacji z lekarzem.

Wśród preparatów, których składnikiem aktywnym jest diklofenak, można wymienić VOLTAREN ACTI FORTE* w tabletkach powlekanych oraz VOLTAREN EXPRESS FORTE* w kapsułkach. Diklofenak zawarty w tych lekach działa uśmierzająco na ból i zmniejsza nasilenie stanów zapalnych . Co ważne, substancja czynna obecna w tabletkach i kapsułkach wchłaniana jest szybko i całkowicie [3, 4].

W wielu badaniach wykazano też, że miejscowe stosowanie diklofenaku w postaci żelu, plastrów lub roztworów wykazuje równie dobrą, a nawet lepszą penetrację do zajętej stanem zapalnym tkanki i większą skuteczność w znoszeniu bólu, niż preparaty doustne [1]. W przypadku bólów pleców, stawów i mięśni pomocny może być więc żel VOLTAREN MAX*. Lek polecany jest szczególnie osobom odczuwającym chroniczny, długotrwały i męczący ból stawów, który przeszkadza w wykonywaniu codziennych czynności. Będzie też odpowiedni dla osób, które cierpią na nagły ból wynikający z urazu, czy ból pojawiający się od niedawna. Voltaren Max mogą używać również osoby dorosłe cierpiące na chorobę zwyrodnieniową stawów [5].

Kwas Acetylosalicylowy (Aspiryna)

Kwas acetylosalicylowy, znany również jako aspiryna, jest jednym z najstarszych i najbardziej znanych środków przeciwbólowych. Jest to lek o szerokim spektrum działania, który oprócz właściwości przeciwbólowych, wykazuje także działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe oraz przeciwzakrzepowe. Aspiryna jest często stosowana w leczeniu lekkich i umiarkowanych bólów, takich jak bóle głowy, zębów, czy mięśni, a także w profilaktyce zawałów serca i udarów mózgu.

Jak działa kwas acetylosalicylowy? Kwas acetylosalicylowy działa poprzez hamowanie enzymu cyklooksygenazy (COX), który jest odpowiedzialny za produkcję prostaglandyn – związków biorących udział w procesie zapalnym i bólu. W ten sposób aspiryna łagodzi ból i zmniejsza stan zapalny. Dzięki właściwościom przeciwgorączkowym aspiryna jest także skuteczna w obniżaniu podwyższonej temperatury ciała.

Jedną z dodatkowych właściwości kwasu acetylosalicylowego jest działanie przeciwzakrzepowe. Z tego powodu aspiryna w małych dawkach jest często stosowana jako lek profilaktyczny u osób z ryzykiem wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu. Działanie przeciwzakrzepowe wynika z hamowania agregacji płytek krwi, co zapobiega powstawaniu zakrzepów [1, 6].

Paracetamol

Paracetamol to jeden najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych na świecie. Jego zaletą jest niskie ryzyko działań niepożądanych oraz brak negatywnego wpływu na przewód pokarmowy, co czyni go odpowiednim wyborem dla osób z wrażliwym żołądkiem lub problemami gastrycznymi [1].

Jak działa paracetamol?

Działa przede wszystkim przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, jednak nie ma właściwości przeciwzapalnych. Jest skuteczny w łagodzeniu bólów głowy, zębów, bólów menstruacyjnych czy bólów mięśniowych o umiarkowanym nasileniu. Ważne jest jednak, aby nie przekraczać zalecanych dawek, ponieważ przedawkowanie paracetamolu może prowadzić do uszkodzenia wątroby, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.

Paracetamol jest bezpieczny zarówno dla dorosłych, jak i dzieci, jednak dla najmłodszych powinien być stosowany w formie syropu lub czopków w odpowiednich dawkach, dostosowanych do masy ciała i wieku dziecka [1].

Przykładem leku, zawierającego paracetamol jest Panadol Sprint*, który działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, np. w czasie przeziębienia i stanów grypopodobnych. Dzięki specjalnemu składowi substancji pomocniczych o działaniu przyspieszającym rozpad tabletki (Optizorb™), tabletka Panadol Sprint zaczyna rozpadać się już w ciągu 5 minut po podaniu.

Preparaty złożone

Na rynku dostępne są także preparaty złożone, które zawierają kombinację różnych substancji czynnych. Przykładem może być lek EXCEDRIN MigraStop*. Preparat o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym zawiera kwas acetylosalicylowy, paracetamol i kofeinę. Kwas acetylosalicylowy i paracetamol zmniejszają ból i gorączkę, a kwas acetylosalicylowy dodatkowo działa przeciwzapalnie. Kofeina natomiast jest łagodnym środkiem pobudzającym i zwiększa działanie kwasu acetylosalicylowego i paracetamolu [7].

Z kolei EXCEDRIN Duo* zawiera paracetamol, łagodzący ból, oraz ibuprofen, który dodatkowo zwalcza stan zapalny. Preparat ten ma szerokie spektrum działania, skutecznie radzi sobie z różnymi rodzajami bólu, takimi jak bóle głowy, bóle zęba, migrena, gorączka, bóle pleców czy bóle gardła. Wyróżnia go również długotrwałe działanie – aż do 9 godzin**.

Kolejnym przykładem jest Panadol Extra*, będący połączeniem paracetamolu i kofeiny, która wzmacnia działanie substancji czynnej. Produkt ma właściwości przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, dzięki czemu jest odpowiedni w przypadku bólu głowy i migreny, a także bólu gardła, zębów, kości, stawów, mięśni, czy bólu menstruacyjnego.

Opioidy

Opioidy, takie jak morfina czy tramadol, to silne środki przeciwbólowe, które są stosowane w przypadkach bardzo silnego bólu, na przykład w terapii bólu nowotworowego lub po poważnych operacjach. Leki te są dostępne wyłącznie na receptę i stosowane pod ścisłą kontrolą lekarską, ponieważ mają potencjał do wywoływania uzależnień oraz szeregu poważnych działań niepożądanych [1].

W domowej apteczce nie znajdziemy takich preparatów, jednak warto o nich wspomnieć, ponieważ są one niezbędnym elementem leczenia bólu w przypadkach, gdy inne środki zawodzą.

Silny ból - kiedy skonsultować się z lekarzem?

Choć wiele środków przeciwbólowych jest dostępnych bez recepty, nie zawsze powinniśmy leczyć się sami. Jeśli ból utrzymuje się dłużej niż kilka dni, jest bardzo intensywny, towarzyszą mu inne objawy (np. gorączka, nudności, wymioty), lub jeśli leki przeciwbólowe przestają być skuteczne, warto udać się do lekarza.

Nie należy także stosować leków przeciwbólowych w nadmiarze, ponieważ długotrwałe stosowanie niektórych z nich, zwłaszcza NLPZ, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak wrzody żołądka, krwawienia z przewodu pokarmowego czy uszkodzenie nerek [1, 2].

Podsumowanie

Domowa apteczka powinna zawierać kilka podstawowych rodzajów środków przeciwbólowych. Najczęściej stosowane to paracetamol oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy naproksen. Warto także rozważyć zakup preparatów złożonych, które mogą być bardziej skuteczne w niektórych sytuacjach. Zawsze jednak należy pamiętać o przestrzeganiu zaleceń dotyczących dawkowania oraz o tym, że długotrwałe stosowanie leków przeciwbólowych bez konsultacji z lekarzem może być niebezpieczne.

Voltaren Acti Forte 25 mg, tabletki powlekane. Jedna tabletka powlekana produktu leczniczego Voltaren Acti Forte zawiera 25 mg diklofenaku potasowego (Diclofenacum kalicum). Wskazania do stosowania Ból mięśni, bóle reumatyczne, ból głowy, ból zęba, ostry ból okolicy lędźwiowo-krzyżowej (ból pleców), bóle menstruacyjne. Leczenie objawów grypy i przeziębienia (bóle i gorączka), ból gardła. Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 22.XI.2023

Voltaren Express Forte 25 mg, kapsułki miękkie Jedna kapsułka miękka zawiera 25 mg diklofenaku potasowego (Diclofenacum kalicum). Wskazania do stosowania Voltaren Express Forte stosuje się w bólach mięśni, bólach reumatycznych, ostrym bólu okolicy lędźwiowo-krzyżowej (ból pleców), bólu głowy, bólu zębów, bolesnym miesiączkowaniu. Leczenie objawów grypy i przeziębienia (bóle uogólnione, gorączka), bólu gardła. Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 22.XI.2023

Voltaren MAX, 23,2 mg/g, żel 1 gram produktu Voltaren MAX zawiera 23,2 mg diklofenaku dietyloamoniowego (Diclofenacum diethylammonium), co odpowiada 20 mg diklofenaku sodowego. Wskazania do stosowania Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Stosowany jest w miejscowym leczeniu: Dorośli i młodzież powyżej 14 lat: pourazowych stanów zapalnych ścięgien, więzadeł, mięśni i stawów (np. powstałych wskutek skręceń, nadwerężeń lub stłuczeń) bólu pleców ograniczonych stanów zapalnych tkanek miękkich takich, jak: zapalenie ścięgien, łokieć tenisisty, zapalenie torebki stawowej, zapalenie okołostawowe. Dorośli (powyżej 18 lat) ograniczonych i łagodnych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów. Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 23.02.2024

Excedrin MigraStop 250 mg + 250 mg + 65 mg, tabletki powlekane Jedna tabletka powlekana zawiera 250 mg kwasu acetylosalicylowego, 250 mg paracetamolu oraz 65 mg kofeiny. Wskazania do stosowania Excedrin jest wskazany do stosowania u dorosłych w doraźnym leczeniu bólu głowy oraz napadów migreny z aurą lub bez aury. Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 29.09.2023

Excedrin Duo 200 mg + 500 mg, tabletki powlekane Każda tabletka powlekana zawiera 200 mg ibuprofenu i 500 mg paracetamolu. Wskazania do stosowania Do doraźnego złagodzenia bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego, związanego z migreną, bólami głowy, bólami pleców, bólami miesiączkowymi, bólem zęba, bólami reumatycznymi i bólami mięśni, bólem spowodowanym zapaleniem stawów o nasileniu innym niż ciężkie, objawami przeziębienia i grypy, bólem gardła i gorączką. Produkt leczniczy jest szczególnie odpowiedni do łagodzenia bólu wymagającego silniejszego działania przeciwbólowego niż działanie ibuprofenu lub paracetamolu w monoterapii. Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 29.10.2024

Panadol Sprint, 500 mg, tabletki powlekane 1 tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum). Wskazania do stosowania Lek działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Bóle głowy, migrena, ból napięciowy, bóle zębów, nerwobóle, bóle kręgosłupa, bóle kostne, stawowe i mięśniowe, bolesne miesiączkowanie, ból gardła. Gorączka i ból w czasie przeziębienia i stanów grypopodobnych. Objawowe leczenie bólu w przebiegu łagodnego zapalenia stawów. Podmiot odpowiedzialny: Haleon Poland Sp. z o.o. 22.09.2023

Panadol Extra 500 mg + 65 mg, tabletki powlekane 1 tabletka zawiera 500 mg paracetamolu (Paracetamolum), 65 mg kofeiny (Coffeinum).Wskazania do stosowania Lek działa przeciwbólowo w bólach głowy, gardła, migrenach, bólach zębów, bólach kostnych, stawowych i mięśniowych oraz bólach menstruacyjnych. Panadol Extra może być stosowany w przeziębieniach i stanach grypopodobnych. Działa przeciwgorączkowo. Podmiot odpowiedzialny: Haleon Poland Sp. z o.o. 22.09.2023

*To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

**W pooperacyjnym bólu zęba

*** Artykuł sponsorowany

PM-PL-XCDRN-24-00090

Źródła:

1. mgr farmacji Michałowska M., Bezpieczeństwo stosowania niesteroidowych leków przeciwzapalnych ze szczególnym uwzględnieniem leków o kategorii dostępności OTC - bez recepty, Studium Kształcenia Podyplomowego Wydziału Farmaceutycznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019, https://e-farmacja.net/content_files/Michalowska_bezpieczenstwo_stosowania_NLPZ.pdf [dostęp 22.10.2024]
2. dr Woroń J., Racjonalne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych w terapii bólu, https://www.mp.pl/bol/wytyczne/90989,racjonalne-stosowanie-niesteroidowych-lekow-przeciwzapalnych-w-terapii-bolu [dostęp 22.10.2024]
3. https://www.voltaren.pl/leki-voltaren/voltaren-acti-forte/ [dostęp 22.10.2024]
4. https://www.voltaren.pl/leki-voltaren/voltaren-express-forte/ [dostęp 22.10.2024]
5. https://www.voltaren.pl/leki-voltaren/voltaren-max/ [dostęp 22.10.2024]
6. Baza Leków Medycyna Praktyczna, https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=472 [dostęp 22.10.2024]
7. Haleon, https://www.haleonhealthpartner.com/content/dam/cf-consumer-healthcare/health-professionals/pl_PL/pdf/ExcedrinMigraStop.pdf [dostęp 22.10.2024]