Dwukolorowe oczy – czym jest heterochromia i czy należy się jej obawiać?

Heterochromia oczu - co to jest?

Heterochromia oczu to zjawisko polegające na różnym zabarwieniu tęczówek lub fragmentów jednej tęczówki u tej samej osoby. Może być obecna od urodzenia albo pojawić się w późniejszym okresie życia. Wynika z różnic w ilości melaniny, czyli barwnika odpowiedzialnego za kolor oczu, skóry i włosów. W większości przypadków heterochromia jest jedynie unikalną cechą estetyczną i nie powoduje problemów zdrowotnych. W rzadkich sytuacjach może jednak sygnalizować pewne schorzenia lub być wynikiem urazu.

Jak często występuje heterochromia oczu?

Heterochromia oczu jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem u ludzi, choć znacznie częściej spotyka się ją u zwierząt, takich jak koty, psy czy konie. Szacuje się, że dotyka mniej niż 1% populacji na całym świecie. Może pojawiać się u osób różnych ras i grup etnicznych, ale najbardziej zauważalna jest u osób o jasnych oczach, ponieważ kontrast między barwami jest wówczas bardziej widoczny. W większości przypadków jest to cecha wrodzona, odziedziczona genetycznie, choć istnieją sytuacje, w których pojawia się na skutek choroby lub urazu.

Rodzaje heterochromii

Heterochromia może przybierać różne formy, które klasyfikuje się w zależności od rozkładu kolorów w tęczówkach.

Heterochromia całkowita (heterochromia iridis)

Jest to najbardziej charakterystyczny typ heterochromii, w którym każda z tęczówek ma zupełnie inny kolor. Przykładem może być jedno oko niebieskie, a drugie brązowe. Tego typu heterochromia występuje najczęściej u osób, u których jest dziedziczona genetycznie, choć dwa kolory oczu zdarzają się także przypadki nabytej heterochromii całkowitej w wyniku urazu lub choroby.

Heterochromia częściowa - sektorowa (heterochromia iridium)

Heterochromia sektorowa, zwana również heterochromią częściową, charakteryzuje się obecnością dwóch różnych kolorów w jednej tęczówce. Może to przybierać formę plamy, półksiężyca lub innego nieregularnego kształtu, w którym część tęczówki ma odmienny odcień niż reszta. Dwukolorowe oczy to stosunkowo rzadki typ heterochromii, który może być zarówno wrodzony, jak i nabyty.

Heterochromia centralna

W tym przypadku tęczówka ma koncentryczny układ kolorystyczny – wewnętrzna część wokół źrenicy ma inny kolor niż zewnętrzny obszar tęczówki. Ten rodzaj heterochromii często jest mniej zauważalny niż pozostałe, ale występuje stosunkowo często. Centralna heterochromia jest widoczna zwłaszcza u osób o jasnych oczach, np. zielono niebieskie oczy lub odwrotnie - niebiesko zielone oczy.

Co powoduje heterochromię?

Heterochromia może być wynikiem różnych czynników, zarówno genetycznych, jak i nabytych.

Najczęściej jest cechą dziedziczną i pojawia się bez żadnych dodatkowych konsekwencji zdrowotnych. Jest wtedy efektem naturalnych różnic w rozkładzie melaniny w tęczówkach, które zachodzą już na etapie rozwoju płodowego. Może również występować w ramach niektórych zespołów genetycznych, takich jak zespół Waardenburga, który charakteryzuje się nie tylko heterochromią, ale także innymi zmianami pigmentacyjnymi oraz problemami ze słuchem.

W niektórych przypadkach heterochromia może być skutkiem urazu oka lub operacji okulistycznej. Uszkodzenie tkanki może wpłynąć na produkcję melaniny, powodując zmianę koloru tęczówki. Podobnie może działać stan zapalny oka, który prowadzi do zmian w pigmentacji.

Niektóre choroby mogą także wywołać heterochromię. Przykładem jest jaskra, a konkretnie długotrwałe stosowanie leków przeciwjaskrowych, które mogą prowadzić do zmiany zabarwienia tęczówki. Inne schorzenia, takie jak zapalenie błony naczyniowej oka czy choroba Hornera, mogą również powodować różnice w kolorze oczu.

Dlaczego oczy niemowląt zmieniają kolor?

Ciekawym tematem jest także zmiana koloru oczu z niebieskiego na brązowy u dzieci, co jest całkowicie naturalnym procesem i występuje u wielu niemowląt w pierwszych miesiącach życia. Noworodki, zwłaszcza o jasnej karnacji, często rodzą się z niebieskimi oczami, ale ich ostateczny kolor może się zmienić w ciągu pierwszych kilku lat życia.

Kolor oczu zależy od ilości i rozmieszczenia melaniny – pigmentu, który nadaje barwę tęczówce, skórze i włosom. U noworodków melanina w tęczówce jest jeszcze w niewielkich ilościach, dlatego ich oczy często wydają się niebieskie lub szare. W miarę rozwoju dziecka komórki melanocytowe produkują więcej pigmentu, co może prowadzić do stopniowego przyciemnienia tęczówki.

U dzieci z dużą ilością melaniny oczy mogą zmienić się z niebieskich na brązowe, zielone lub piwne. Proces ten najczęściej zachodzi w pierwszych 6-12. miesiącach życia, ale u niektórych dzieci może trwać nawet do 3-4. roku życia.

Czy różne kolory oczu wpływają na wzrok?

W większości przypadków heterochromia nie ma żadnego wpływu na ostrość widzenia ani funkcjonowanie oczu. Osoby z tą cechą widzą tak samo dobrze jak inni, a różnice w kolorze tęczówek nie powodują problemów ze wzrokiem. Jednak w sytuacjach, gdy heterochromia jest wynikiem urazu lub choroby, mogą pojawić się pewne zaburzenia widzenia, które wynikają bardziej z pierwotnej przyczyny niż samej różnicy w kolorze oczu.

Warto zwrócić uwagę na nagłe zmiany w pigmentacji tęczówki. Jeśli kolor jednego oka zaczyna się zmieniać w dorosłym wieku bez wyraźnej przyczyny, może to być sygnał do konsultacji z okulistą, aby wykluczyć ewentualne schorzenia.

Czy różnokolorowe tęczówki wymagają pomocy medycznej?

Różnokolorowe tęczówki, czyli heterochromia, w większości przypadków nie wymagają interwencji medycznej. Jeśli jest to cecha wrodzona, zwykle nie wpływa na zdrowie ani funkcjonowanie narządu wzroku. Jednak w niektórych przypadkach zmiana koloru tęczówki może sygnalizować problemy zdrowotne, dlatego warto wiedzieć, kiedy należy skonsultować się z lekarzem.

Kiedy heterochromia jest nieszkodliwa?

Jeśli różnokolorowe tęczówki są obecne od urodzenia i nie towarzyszą im żadne inne objawy, najczęściej nie wymagają żadnego leczenia. Wrodzona heterochromia to po prostu efekt genetyczny, podobnie jak różnice w kolorze włosów czy skóry. Nie wpływa na ostrość widzenia ani na inne funkcje oka.

Kiedy warto skonsultować się z lekarzem?

Heterochromia może być objawem niektórych chorób lub stanów, zwłaszcza jeśli pojawia się nagle lub towarzyszą jej inne symptomy. Warto udać się do okulisty, jeśli:

Niektóre choroby związane z nabytym występowaniem heterochromii to m.in. zespół Hornera, zapalenie błony naczyniowej oka, jaskra czy niektóre nowotwory oka. W takich przypadkach diagnoza i ewentualne leczenie są kluczowe.

Czy heterochromię można leczyć?

Wrodzona heterochromia nie wymaga leczenia, ale w przypadkach nabytych interwencja medyczna zależy od przyczyny zmiany koloru tęczówki. Jeśli jest wynikiem stanu zapalnego lub choroby, leczenie podstawowego schorzenia może przywrócić pierwotny kolor oka. W sytuacjach, gdy pacjentowi zależy na wyrównaniu koloru oczu ze względów estetycznych, dostępne są soczewki kontaktowe kosmetyczne.

Podsumowując, heterochromia sama w sobie rzadko jest powodem do niepokoju. Jeśli jednak pojawia się nagle lub towarzyszą jej inne objawy, warto skonsultować się ze specjalistą, aby wykluczyć ewentualne problemy zdrowotne.

Znane osoby z heterochromią

Heterochromia, choć rzadka, występuje u wielu znanych osób, co dodatkowo podkreśla ich unikalny wygląd. Jednym z najbardziej rozpoznawalnych przykładów był David Bowie, choć w jego przypadku asymetria oczu nie wynikała z klasycznej heterochromii, a z urazu, który wpłynął na rozszerzenie źrenicy jednego oka.

Kolejną osobą, u której naturalnie występuje heterochromia, jest aktorka Kate Bosworth. Jedno z jej oczu ma sektorową heterochromię, co sprawia, że wygląda bardzo charakterystycznie. Podobną cechę można zauważyć u Milly Jovovich, której oczy również mają różne odcienie.

Innym przykładem jest Henry Cavill, znany z roli Supermana. Jego oczy są w większości niebieskie, ale jedno z nich ma plamkę w odcieniu brązowym, co czyni go posiadaczem heterochromii sektorowej. Również Jane Seymour, popularna aktorka, ma jedno oko piwne, a drugie zielonkawe, co jest przykładem heterochromii całkowitej.

Heterochromia od zawsze budziła zainteresowanie i dodawała tajemniczości osobom, które ją posiadają. Choć jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem, nie ma powodów do niepokoju, jeśli nie towarzyszą jej żadne inne objawy zdrowotne. Jest to unikalna cecha, która czyni wygląd danej osoby jeszcze bardziej wyjątkowym.

Źródła: