Helicobacter pylori (H. pylori) - objawy zakażenia bakterią, testy i leczenie
Helicobacter pylori (H.pylori) to bakteria, która bytuje w żołądku i dotyka aż połowy populacji na świecie. Choć wiele osób nie odczuwa objawów jej obecności, zakażenie tą bakterią może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak wrzody żołądka, dwunastnicy, a nawet nowotwory. Jak można się zarazić H. pylori, jakie są jej objawy, jak wygląda diagnostyka oraz leczenie? W tym artykule znajdziesz kompleksowe informacje o tej bakterii i sposobach radzenia sobie z jej zakażeniem.

Co to jest bakteria Helicobacter pylori i na czym polega jej związek z wrzodami żołądka i dwunastnicy?
Bakteria Helicobacter pylori (H. pylori) to gram-ujemny mikroorganizm, który bytuje w błonie śluzowej żołądka człowieka. Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych infekcji bakteryjnych na świecie – szacuje się, że dotyka ona nawet 50% populacji. Bakteria ta wyróżnia się unikalną zdolnością do przetrwania w kwaśnym środowisku żołądka dzięki produkcji enzymu ureazy. Ureaza neutralizuje kwas żołądkowy, tworząc wokół bakterii warstwę ochronną.
Zakażenie H. pylori ma silny związek z rozwojem wrzodów żołądka i dwunastnicy. Bakteria powoduje stan zapalny błony śluzowej, co prowadzi do jej uszkodzenia i zwiększa ryzyko powstawania wrzodów. Badania wykazują, że aż 90% przypadków wrzodów dwunastnicy oraz około 70% wrzodów żołądka jest związanych z obecnością tej bakterii. Ponadto, H. pylori jest uznawana za czynnik ryzyka w rozwoju raka żołądka i chłoniaka typu MALT.
Zakażenie Helicobacter pylori często przebiega bezobjawowo, zwłaszcza w początkowej fazie. Jednak u niektórych osób bakteria wywołuje szereg dolegliwości, które mogą wskazywać na obecność stanu zapalnego błony śluzowej żołądka lub rozwój wrzodów.
Helicobacter pylori - objawy jelitowe i inne możliwe symptomy:
- Ból lub dyskomfort w nadbrzuszu – często opisywany jako uczucie pieczenia lub głodu, który pojawia się między posiłkami lub w nocy.
- Nudności i wymioty – mogą występować okresowo, zwłaszcza po spożyciu posiłku.
- Wzdęcia i uczucie pełności – pojawiają się po jedzeniu, nawet przy niewielkich porcjach.
- Utrata apetytu – związana z dyskomfortem w żołądku.
- Nieświeży oddech – wynikający z zaburzeń trawienia i przewlekłego stanu zapalnego.
- Objawy krwawienia z przewodu pokarmowego – w cięższych przypadkach może dojść do smolistego stolca lub wymiotów przypominających fusy z kawy, co świadczy o obecności krwi.
Zakażenie Helicobacter pylori jest najczęściej kojarzone z dolegliwościami przewodu pokarmowego, ale badania sugerują, że bakteria ta może mieć wpływ również na inne układy w organizmie. Stąd zagadnienie helicobacter pylori a oczy, które budzi zainteresowanie wśród osób zakażonych. W niektórych przypadkach, przede wszystkim u osób starszych, może dojść do uszkodzenia siatkówki i znacznego upośledzenia widzenia.
Warto pamiętać, że objawy mogą różnić się w zależności od stopnia zaawansowania infekcji i indywidualnych predyspozycji pacjenta. W przypadku wystąpienia powyższych symptomów konieczna jest konsultacja z lekarzem i wykonanie odpowiednich badań diagnostycznych.
Jak można zarazić się bakterią Helicobacter pylori?
Do zakażenia bakterią H. pylori dochodzi głównie drogą pokarmową. Najczęstsze sposoby transmisji obejmują:
- Kontakt bezpośredni – helikobakteria może być przenoszona przez ślinę, np. podczas pocałunków, wspólnego korzystania z naczyń czy sztućców.
- Spożycie skażonej żywności lub wody – niedostateczna higiena podczas przygotowywania posiłków oraz brak dostępu do czystej wody pitnej to czynniki sprzyjające zakażeniu.
- Kontakt z odchodami – bakteria może być obecna w kale osób zakażonych, a brak odpowiedniej higieny (np. mycia rąk po skorzystaniu z toalety) zwiększa ryzyko transmisji.
Najwięcej zakażeń notuje się w krajach rozwijających się, gdzie warunki sanitarne są gorsze. W krajach rozwiniętych, dzięki lepszej higienie i dostępowi do czystej wody, liczba zakażeń jest znacznie mniejsza.
Dlaczego Helicobacter pylori jest groźnym czynnikiem chorobotwórczym?
Bakteria helicobacter pylori jest wyjątkowo niebezpiecznym patogenem ze względu na kilka kluczowych właściwości:
- Zdolność do przetrwania w kwaśnym środowisku żołądka - produkcja ureazy pozwala bakterii przekształcać mocznik w amoniak, który neutralizuje kwas solny. Dzięki temu H. pylori może kolonizować błonę śluzową żołądka.
- Wytwarzanie toksyn - niektóre szczepy H. pylori produkują toksyny, takie jak CagA (cytotoxin-associated gene A) i VacA (vacuolating cytotoxin A), które uszkadzają komórki żołądka, prowadząc do stanów zapalnych i niszczenia tkanek.
- Wpływ na odpowiedź immunologiczną - infekcja H. pylori stymuluje układ odpornościowy, co prowadzi do przewlekłego zapalenia błony śluzowej żołądka. Niestety, odpowiedź immunologiczna często nie wystarcza, aby całkowicie wyeliminować bakterię, co skutkuje długotrwałym zakażeniem.
- Powiązanie z nowotworami - przewlekłe zakażenie zwiększa ryzyko transformacji komórek błony śluzowej żołądka w komórki nowotworowe. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) klasyfikuje helikobakter pylori jako czynnik rakotwórczy pierwszej kategorii.
Testy na obecność H. pylori i inne badania diagnostyczne
Rozpoznanie zakażenia helicobakter wymaga zastosowania odpowiednich testów diagnostycznych. Do najczęściej stosowanych metod należą:
Test oddechowy z użyciem mocznika
Pacjent wypija roztwór zawierający mocznik znakowany izotopami węgla. Jeśli w żołądku obecna jest H. pylori, ureaza produkowana przez bakterię rozkłada mocznik na dwutlenek węgla, który następnie jest wykrywany w wydychanym powietrzu.
Badanie kału na obecność antygenów H. pylori
Jest to szybki i nieinwazyjny test pozwalający na wykrycie antygenów bakteryjnych w kale. Często stosowany jako metoda kontrolna po leczeniu.
Testy serologiczne
Polegają na wykrywaniu przeciwciał przeciwko H. pylori we krwi. Są one użyteczne głównie w celu potwierdzenia wcześniejszego kontaktu z bakterią, ale nie różnicują aktywnego zakażenia od przebytego.
Gastroskopia z biopsją
Wtrakcie gastroskopii pobiera się próbki błony śluzowej żołądka, które następnie poddaje się testom na obecność bakterii (np. test ureazowy, hodowla bakteryjna czy badanie histopatologiczne).
Badanie molekularne (PCR)
Wykorzystuje zaawansowaną technologię genetyczną do identyfikacji DNA bakterii w próbkach żołądkowych lub kale, co pozwala ocenić, czy występuje bakteria w żołądku.
W aptekach można znaleźć różne testy umożliwiające samodzielne sprawdzenie obecności Helicobacter pylori w organizmie. Są one szybkie i proste w użyciu, dzięki czemu mogą stanowić pomoc wstępną przed wizytą u lekarza. Jednym z dostępnych rodzajów są testy serologiczne z krwi. Działają one na zasadzie wykrywania przeciwciał przeciwko H. pylori w próbce krwi pobranej z opuszka palca. Po wykonaniu testu wynik można odczytać w ciągu kilku minut. Testy te są łatwe w użyciu i szeroko dostępne w aptekach, jednak ich ograniczeniem jest fakt, że wykrywają obecność przeciwciał, co nie pozwala odróżnić aktywnego zakażenia od przebytego w przeszłości. Innym rodzajem testów są te, które analizują próbki kału w celu wykrycia obecności antygenów H. pylori. Testy te uznawane są za bardziej precyzyjne w diagnozowaniu aktywnego zakażenia, ponieważ wykrywają bezpośrednie ślady obecności bakterii w organizmie. Choć testy apteczne mogą być pomocne, w przypadku pozytywnego wyniku zawsze należy skonsultować się z lekarzem, który zleci dalsze badania diagnostyczne i w razie potrzeby wdroży odpowiednie leczenie.
Co zrobi lekarz po stwierdzeniu, że chory jest zakażony Helicobacter pylori?
Leczenie zakażenia H. pylori jest złożonym procesem, który wymaga współpracy pacjenta z lekarzem. Po potwierdzeniu obecności bakterii w żołądku lekarz najczęściej zaleca terapię eradykacyjną, której celem jest całkowite usunięcie bakterii z organizmu. Standardowe podejście obejmuje:
- Leczenie skojarzone - terapia pierwszego rzutu obejmuje kombinację dwóch antybiotyków (np. amoksycylina i klarytromycyna) oraz inhibitora pompy protonowej (IPP), który zmniejsza wydzielanie kwasu żołądkowego. Czas leczenia wynosi zazwyczaj 7-14 dni. Ważne, aby w tym czasie stosować preparaty osłonowe.
- Modyfikacja terapii - w przypadku niepowodzenia leczenia pierwszego rzutu lekarz może zalecić terapię czterolekową, która dodatkowo obejmuje preparaty bizmutu. Alternatywne antybiotyki są stosowane w zależności od oporności bakterii na leki.
- Kontrola skuteczności leczenia - po zakończeniu terapii lekarz przeprowadza testy kontrolne (np. test oddechowy lub badanie kału), aby upewnić się, że bakteria została całkowicie wyeliminowana.
- Profilaktyka nawrotów - lekarz może zalecić zmiany w stylu życia pacjenta, takie jak poprawa higieny osobistej, unikanie spożywania skażonej żywności i wody oraz rezygnacja z używek, które mogą drażnić błonę śluzową żołądka.
O czym trzeba pamiętać, gdy mierzysz się z patogenem, jakim jest bakteria helicobacter? Objawy często nie występują lub są mało charakterystyczne, co może wprowadzać pacjenta w błąd. Ważne więc, aby zachować czujność.
Zakażenie H. pylori to poważny problem zdrowotny, który wymaga szybkiego i skutecznego leczenia. Dzięki odpowiedniej diagnostyce i terapii większość pacjentów jest w stanie całkowicie pozbyć się bakterii H. pylori i zminimalizować ryzyko poważnych powikłań zdrowotnych. Regularne badania kontrolne oraz edukacja zdrowotna odgrywają kluczową rolę w walce z tym patogenem.
Źródła:
- Wiercińska M., Medycyna Praktyczna, Helicobacter pylori (H. pylori) - objawy zakażenia bakterią, testy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/134806,helicobacter-pylori [dostęp 13.01.2025]
- Adler I., Muiño A., Aguas S. i in., Helicobacter pylori and oral pathology: relationship with the gastric infection. “World J Gastroenterol”. 2014; 20(29): 9922-35
- Interna Szczeklika, pod red. Gajewski P, Kraków 2020

mgr dietetyki Magdalena Rajska
Ukończyła studia na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Edukatorka żywieniowa i copywriterka z wieloletnim doświadczeniem. Uważa, że świadomość na temat jedzenia jest bardzo istotna - zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. Każdego dnia stara się pokazywać, że można jeść smacznie, a zarazem zdrowo. Prywatnie miłośniczka fotografii, książek i czasu spędzonego na łonie natury.
Powiązane kategorie produktowe