Jak pomóc dziecku w nauce?

Przyczyny trudności w nauce u dzieci

Niektóre dzieci mają trudności z uczeniem się od samego początku, tzn. zanim jeszcze pójdą do szkoły. Objawia się to trudnościami w chwytaniu zabawek, krzywym rysowaniu szlaczków czy niemożnością pojęcia zasad nowej zabawy. Gdy dziecko idzie do szkoły sytuacja pogarsza się: inne dzieci zaczynają czytać i pisać, a ono nadal nie potrafi złapać dobrze ołówka.

Niektóre trudności w nauce są tylko chwilowe i nie należy się nimi przesadnie zamartwiać (spowodowane np. nadrabianiem materiału po powrocie do szkoły po chorobie). W każdym przypadku jednak należy wspierać dziecko i odpowiednio z nim ćwiczyć. Gdy jednak problem staje się poważniejszy, należy zastanowić się, skąd wynikają pojawiające się trudności w nauce.

Wśród przyczyn pojawiających się trudności w nauce u dzieci można wyróżnić:

• Zaniedbania środowiskowe;
• Trudne warunki w domu (finansowe, bytowe, rodzinne);
• Długotrwałą chorobę;
• Atmosferę w rodzinie (spowodowaną np. rozwodem rodziców);
• Nieharmonijny rozwój umysłowy dziecka (rozwój przebiega prawidłowo, lecz nierównomiernie we wszystkich obszarach i funkcjach);
• Niedociągnięcia w pracy dydaktyczno wychowawczej ze strony szkoły/nauczyciela

Jak widać, nie wszystkie przyczyny należy lokalizować w dziecku. Często przyczyną jest sytuacja rodzinna, czy trudna sytuacja w szkole, która wiąże się ze zbyt dużym poziomem stresu, którego doświadcza dziecko. Wtedy najlepszą pomocą dla dziecka jest zapewnienie mu bezpiecznej i pełnej miłości atmosfery w domu oraz rozmowa z nauczycielem.

Jakie trudności w uczeniu się może przejawiać dziecko?

Istnieje wiele rodzajów trudności, z jakimi może borykać się dziecko. Spośród wielu z nich wyróżniamy grupę, która zalicza się do specyficznych trudności w uczeniu się i zajmuje oddzielne miejsce w międzynarodowej klasyfikacji chorób.

Wśród specyficznych trudności w uczeniu się wyróżniamy:

• Dysleksję
• Dysortografię
• Dyskalkulię
• Dysgrafię

W przypadku podejrzenia przez nauczyciela problemów natury psychologiczno-pedagogicznych i specyficznych trudności w nauce, najlepszym rozwiązaniem jest udanie się do poradni psychologiczno-pedagogicznej w celu profesjonalnej diagnozy. Badania są bezpłatne i można się na nie zgłaszać bez skierowania. Opinia z poradni będzie pomocna nie tylko dla rodziców, ale także dla nauczycieli, którzy pomogą dziecku w rozwijaniu jego mocnych stron i ulepszą jakość funkcjonowania w szkole. Dokument zawiera opis słabych i mocnych stron funkcjonowania dziecka (które funkcje rozwijają się z opóźnieniem, co jest ich przyczyną, a na których można oprzeć prowadzenie terapii), a także zalecenia do pracy zarówno w szkole, jak i w domu.

O specyficznych trudnościach w nauce możesz przeczytać w artykule „Jak pomóc dziecku z dysleksją?” 

Oprócz wymienionych powyżej specyficznych trudności w uczeniu się, dziecko może wykazywać również:

• Trudności w samoorganizacji - przejawiają się roztargnieniem, zapominaniem o obowiązkach (np. o zrobieniu zadania domowego), chaosem w miejscu pracy, czy spóźnianiem. Dzieci mają problem ze zrozumieniem czasu i przestrzeni.
• Trudności w kontaktach społecznych - w obszarze nauki wszystko przebiega prawidłowo, jednak dziecko ma problem z zachowaniem odpowiednim do sytuacji społecznej, w której się znajduje. Takie dzieci przerywają rozmowy, śmieją się z innych, nie rozumieją dowcipów, czy nie odczytują sygnałów niewerbalnych.
• Trudności w motoryce - problem stanowi kontrola mięśni. Dzieci poruszają się wolno, wykazują problemy z bieganiem i skakaniem, łatwo tracą równowagę. Zdarza się, że problemem jest samo trzymanie przyborów szkolnych, czy zapinanie guzików.

Kilka rad dla rodziców, jak pomóc dziecku w nauce

1. Po powrocie ze szkoły pozwól dziecku na odpoczynek - jeśli nauka ma być efektywna, dziecko musi po szkole odpocząć. Nie karz mu robić zadania domowego zaraz po powrocie ze szkoły, ale pozwól spokojnie zjeść i odpocząć (niedobrze też siadać do nauki zaraz po obfitym posiłku, bo wtedy organizm jest nastawiony na trawienie, a nie na wytężoną pracę). Dopiero ze świeżym umysłem będzie w stanie wrócić do nauki.
   
   
2. Ustal z dzieckiem stały czas na naukę - odrabianie zadania domowe i nauka nie mogą trwać zbyt długo. Po szkole dziecko musi mieć czas na zabawę, ruch, czy dodatkowe zajęcia (nie korepetycje, tylko takie, na które uczęszcza dla przyjemności!). Dobrze, jeśli będą to stałe godziny i specjalnie wyznaczone miejsce pracy - pomoże to we wzmacnianiu poczucia obowiązku u dziecka.
   
   
3. Rozmawiaj z dzieckiem o szkole - wykaż się ciekawością i żywym zainteresowaniem, ale nie pytaj tylko o naukę. Może odbyło się jakieś ciekawe wydarzenie, albo dziecko ma okazję zaangażować się w życie szkoły i możesz mu w tym pomóc? Postaraj się, żeby szkoła nie kojarzyła się tylko z nauką.
   
   
4. Staraj się zainteresować dziecko nauką - nauka to nie tylko czytanie, pisanie i wypełnianie ćwiczeń. Pokazuj dziecku świat w taki sposób, żeby samo zaczęło łaknąć wiedzy. Idźcie razem do interaktywnego muzeum, wybierzcie się na spacer do lasu i tam zafunduj mu lekcję biologii czy geografii. Wzbudzaj w nim ciekawość świata.
   
   
5. Nie przeceniaj znaczenia ocen - na każdym kroku podkreślaj, że gorsza ocena w szkole nie definiuje Twojego dziecka jako osoby oraz, że w nauce nie chodzi o oceny, tylko wiedzę, którą się zdobywa. Punkt mocno powiązany z punktem nr 4.
   
   
6. Daj dziecku czas i przestrzeń na hobby - niezbędna jest dla dziecka przestrzeń, która zupełnie odciągnie je od nauki. I nie mam tu na myśli przesiadywania godzinami przed komputerem, czy z telefonem w ręku, ale o pasji, którą będzie chciało rozwijać. Poszukajcie zajęć pozalekcyjnych w szkole, czy domu kultury (sportowych, kreatywnych, czy muzycznych) i niech na stałe zagoszczą w planie tygodnia u dziecka.
   
   
7. Buduj poczucie własnej wartości u dziecka - świat nie kończy się na osiągnięciach w szkole, dlatego Twoje dziecko powinno czuć się w pełni kochane i akceptowane. Skupiaj się na jego nawet najmniejszych sukcesach w nauce, żeby motywować go do dalszej pracy.
   
   
8. Bądź dobrym przykładem - narzekasz, że Twoje dziecko nie chce czytać? A ile razy widziało Cię w czasie wolnym z książką? Czytałeś mu bajki na dobranoc? Jeśli tak - to świetnie, ale jeśli nie, po prostu zacznij dawać mu dobry przykład. Dzieci dużo bardziej uczą się biorąc przykład z dorosłych, niż słuchając ich ponagleń do zrobienia czegoś.
   
   

Przyczyn trudności w nauce u dzieci może być wiele, różne także mogą być same problemy w nauce. To co możesz zrobić, drogi rodzicu, to zapewnić swojemu dziecku jak najlepsze warunki do radzenia sobie z nimi: wspierać je we wspólnej nauce (nie tylko tej szkolnej), dbać o jego odpoczynek i odpowiednią dietę oraz zapewniać je, że jest wartościowym człowiekiem, bez względu na oceny, jakie przynosi ze szkoły do domu. Jeśli problem staje się poważniejszy, koniecznie udaj się ze swoim dzieckiem do poradni psychologiczno-pedagogicznej po profesjonalną pomoc.

Bibliografia:
[1] Bugaj – Bobkiewicz L. Porady dla rodziców dziecka z trudnościami w uczeniu się. Dostęp: http://poradniapp-lipsko.pl/porady-instruktaze/porady-dla-rodzicow-dziecka-z-trudnosciami-w-nauce/
[2] Fisher G., Cummings R, Poradnik przetrwania dla dzieci z trudnościami w uczeniu się. Warszawa: 2006, Euro-Edukacja.
[3]International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems, ICD-10, Volume I, 2009, © World Health Organization 2009
[4]Locke E.A., Jak się uczyć efektywnie. Poznań: 2004, RK.