Jak pomóc dziecku z dysleksją?
Gdy słyszymy słowo „dysleksja”, przed oczami staje nam najczęściej obraz dziecka, które ma problemy z pisaniem i czytaniem, albo z ortografią. Na czym jednak polega dysleksja? Jak podaje Polskie Towarzystwo Dysleksji, to: „specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego." Co ważne, problem ten dotyczy nie tylko dzieci, ale również dorosłych, dlatego warto wiedzieć, czym objawia się dysleksja, co to jest i jakie są metody jej leczenia.
174,18 zł
36,67 zł
117,86 zł
Dysleksja - charakterystyka
Co to jest dysleksja? Definicję tego zaburzenia sformułowano po raz pierwszy w 1968 roku na Światowej Konferencji Neurologów w USA. Dysleksja jest zaburzeniem nauki, które wpływa na zdolność czytania, pisania i analizy języka. Choć osoby z dysleksją mogą mieć przeciętne lub nawet wyższe zdolności intelektualne, trudności w przyswajaniu umiejętności czytelniczych i pisarskich sprawiają, że proces edukacyjny staje się wyzwaniem.W Polsce szczególną uwagę przykłada się do zaburzenia, jakim jest dysleksja rozwojowa. Co to za problem? Terminem tym opisuje się rodzaj dysleksji występujący u dzieci. Mogą jej także towarzyszyć:
- Dysortografia – to problemy z pisaniem, przejawiające się jako zespół trudności w opanowaniu poprawnej pisowni wyrazów. Dziecko popełnia podstawowe błędy ortograficzne, chociaż w teorii zna zasady poprawnego pisania.
- Dysgrafia – tzw. brzydkie pismo. Dziecko ma trudności w zakresie nabywania umiejętności ładnego pisania, stawia tzw. „brzydkie litery”, ma problemy z pisaniem równo w liniach. Często decyduje się pisać tylko litery drukowane.
- Dyskalkulia – trudności z liczeniem. W tym przypadku dziecko ma problemy z przyswojeniem zagadnień matematycznych, ponieważ cechuje go niska zdolność do myślenia operacyjnego i ma trudności z pojęciami abstrakcyjnymi.
Szacuje się, że w Polsce na dysleksję cierpi od 10 do 15 proc. uczniów, a jej nasiloną formę ma 3-4 proc. dzieci. Statystyki te obejmują jedynie zdiagnozowane przypadki, ponieważ istnieją podejrzenia, że problem ten może dotyczyć więcej dzieci, a trudności z jego wyłapaniem wynikają z niewiedzy nauczycieli i opiekunów. Dyslektykami aż czterokrotnie częściej są chłopcy niż dziewczynki. Trzeba więc zwracać uwagę nie tylko na zdrowie dziecka, ale również tempo i sposób jego rozwoju.
Osobowość dyslektyka
Aby lepiej uzmysłowić sobie problem, warto też dowiedzieć się, jakie cechy ma dyslektyk. Kto to jest najczęściej? O dysleksji mówimy w przypadku trudności w czytaniu. Przejawia się ona u dzieci w zaburzeniach tempa czytania oraz stopnia zrozumienia czytanej treści. Uczeń czyta bardzo powoli i nie zawsze rozumie prezentowaną w tekście treść. Trudność sprawiają przede wszystkim słowa, których dziecko nie potrafi sobie wyobrazić, np. spójniki. Dyslektyk czyta, dopóki nie osiągnie dezorientacji. Dezorientacja następuje w chwili, gdy zdanie przestaje mieć dla dziecka sens, a to dzieje się w momencie, gdy w zdaniu pojawia się zbyt wiele słów, których mózg nie potrafi sobie wyobrazić i w konsekwencji je pomija. Za każdym takim pominięciem wzmaga się u dziecka koncentracja, aż osiąga zbyt duże nasilenie. To doprowadza dziecko do frustracji i spadku motywacji do dalszej nauki.
Osobowość dyslektyka często kształtuje się pod wpływem trudności, z jakimi spotyka się w szkole. Wzrost frustracji, poczucie niższej wartości oraz lęk przed popełnianiem błędów mogą wpływać na rozwój psychiczny dziecka. Niemniej jednak wielu dyslektyków rozwija kreatywne myślenie i strategie radzenia sobie z trudnościami.
Wiesz, co łączy Alberta Einsteina, Walta Disneya, Whoopi Goldberg i Quentina Tarantino? Wszyscy byli dyslektykami. Ponieważ mózg dyslektyka myśli obrazami, pewne zdolności i umiejętności wykształcają się u niego o wiele bardziej, niż w mózgu przeciętnej osoby. I chodź dysleksja nie oznacza od razu geniuszu, jest kilka wspólnych zdolności, takich samych dla wszystkich dyslektyków:
- Dyslektycy korzystają z wrodzonej zdolności do kreowania i przetwarzania ich doznań percepcyjnych.
- Osoby z dysleksją cechuje wyższa wrażliwość na otaczający ich świat.
- Są też bardziej ciekawi niż przeciętny człowiek.
- Dyslektycy myślą obrazami, nie słowami.
- W swoim myśleniu wykorzystują wszystkie zmysły.
- Mają bardzo żywą i bogatą wyobraźnię.
- W sposób realistyczny przeżywają swoje myśli.
- Mają lepszą intuicję i są bardziej przenikliwi.
Jeśli więc istnieje podejrzenie, że dziecko przejawia zachowania dyslektyka, powyższe cechy powinny być u dziecka wyjątkowo mocno pielęgnowane, a nie tłumione. Jeśli w trakcie wychowania i edukacji zwróci się na nie uwagę i potraktuje jako talenty do rozwijania, w efekcie dziecko uzyska inteligencję wyższą od przeciętnej, a także ponadprzeciętne wręcz zdolności twórcze. A to w rezultacie może doprowadzić do mistrzostwa i geniuszu.
Dodatkowe prawa dziecka w szkole dla dzieci z dysleksją
Nie ulega wątpliwości, że dziecko z dysleksją ma szczególne potrzeby i nie powinno być traktowane na równi z pozostałymi uczniami. W teorii mały dyslektyk ma duże prawa, jednak możliwość ich realizacji różni się w zależności od nauczycieli oraz dyrekcji szkoły. W większości placówek można obecnie spotkać postawy wspierające, jednak niestety wciąż są jeszcze nauczyciele, którzy traktują problemy ucznia jako lenistwo lub brak talentu.
Tymczasem uczeń z dysleksją ma prawo do innego traktowania w czasie egzaminu. Przywileje obejmują nie tylko inne, przystępniejsze sformułowanie arkusza egzaminacyjnego, większą czcionkę czy dopasowany układ graficzny sprawdzianu. Cennym wsparciem jest także wydłużony o połowę czas na rozwiązanie arkusza. W niektórych przypadkach nauczyciel wspiera ucznia, czytając mu na głos pytania, co ułatwia ich zrozumienie. Uczeń powinien także pisać egzamin w osobnym pomieszczeniu, a dodatkowo może on używać drukowanych liter i zaznaczać odpowiedzi bezpośrednio na arkuszu, bez przepisywania pytań.
Kolejnym, bardzo istotnym aspektem jest specjalistyczna pomoc, którą powinien być objęty dyslektyk. W szkole powinien go wspierać pedagog, psycholog oraz logopeda. W razie potrzeby wysyłają oni dziecko do specjalistycznej poradni, gdzie prowadzone są terapie dzieci z dysleksją. Od niedawna istnieje także możliwość zwolnienia dziecka z nauki drugiego języka, ponieważ już samo przyswajanie rodzimej pisowni i czytania może być dużym problemem.
Sprawdź także artykuł: Jak pomóc dziecku w nauce?
Przyczyny dysleksji
Wiedząc, czym jest dysleksja, warto także uzmysłowić sobie jej przyczyny. Niestety przyczyny dysleksji nie są do końca znane. Pod uwagę brane są przede wszystkim uwarunkowania genetyczne u dzieci. Specjaliści twierdzą, że za dysleksję może odpowiadać mutacja genu DCDC2 zlokalizowanego na chromosomie 6. W fazie badań znajdują się także inne geny i chromosomy.
Co ciekawe, u dyslektyków diagnozuje się też inny rozkład aktywności mózgu podczas wykonywania prostych zadań językowych. Fakt ten pokazuje różnicę pomiędzy dyslektykiem a dzieckiem o prawidłowym rozwoju.
Objawy dysleksji rozwojowej
Jak już wspominaliśmy, dysleksja rozwojowa i jej definicja dotyczą dysleksji rozwijającej się u dzieci. Przyczyny dysleksji nie są jednoznaczne, a diagnozę można postawić dopiero, gdy dziecko rozpocznie naukę w szkole i zacznie przejawiać szereg określonych zachowań. Nie oznacza to jednak, że problemy zaczęły się dopiero teraz - dziecko już od czasów przedszkolnych znajdowało się zapewne w grupie ryzyka, co nie zostało dostrzeżone.
Dysleksji nie da się całkowicie zapobiec, ale wczesne dostrzeżenie niektórych zachowań i odpowiednie wsparcie dziecka, może doprowadzić do złagodzenia jej objawów i w konsekwencji ułatwić dziecku start w szkole.
Jakie symptomy daje dysleksja rozwojowa i które objawy powinny być dla rodzica sygnałem, że jego dziecko znajduje się w grupie ryzyka? W wieku poniemowlęcym będzie to m.in. opóźnienie raczkowania i problemy z napięciem mięśniowym, czy opóźnienie mowy, a u dzieci w wieku przedszkolnym kłopoty z rysowaniem i pisaniem (np. szlaczków), trudności z wykonywaniem układanek, wadliwa wymowa słów, albo trudności z wydzielaniem sylab. Jednym z objawów dysleksji rozwojowej może być też oburęczność, czy mylenie prawej i lewej ręki.
Dysleksja - terapia
Wiele osób zadaje sobie pytanie, czy dysleksja jest chorobą, skoro wymaga specjalnego postępowania. Tymczasem nie jest ona traktowana jako choroba, a jako neurologiczne zaburzenie wynikające z różnic w funkcjonowaniu mózgu dyslektyka.Skuteczna terapia dysleksji wymaga podejścia wielospecjalistycznego, obejmującego logopedów, psychologów i pedagogów specjalnych. Indywidualne plany terapeutyczne często skupiają się na rozwijaniu umiejętności czytania, pisania, a także wspierają rozwój kompetencji emocjonalnych i społecznych.
Kiedy podczas wizyty w poradni psychologiczno-pedagogicznej dziecku zostanie postawione rozpoznanie dysleksji, zaleca się mu wykonywanie specjalnych ćwiczeń. Stanowią one podstawę dla nauki pisania i czytania, dlatego powinny być wykonywane zarówno w szkole, jak i w domu. W kontekście codziennych trudności, zapoznaj się także ze wpisem: High Need Babies - jak wygląda życie z wymagającym dzieckiem?
Co więcej, pomocny dla rozwoju dyslektyka jest także indywidualny tok nauczania, dzięki któremu nauczyciel może poświęcić jednemu uczniowi więcej czasu. Dziecku natomiast łatwiej się skupić na wykonywanych zadaniach. Taki tryb nauki pozwala także uniknąć skrępowania i porównywania się z innymi dziećmi, co bywa bardzo trudne dla małego dyslektyka.
Test na dysleksję
Diagnoza dysleksji opiera się na kompleksowych badaniach, które oceniają umiejętności czytelnicze, pisanie, a także inne funkcje poznawcze. Profesjonalny test na dysleksję przeprowadzany jest przez specjalistów, co pozwala na dokładne określenie zakresu trudności i dostosowanie terapii. Trafna diagnoza pozwala więc jasno określić sfery, nad którymi należy pracować z dyslektykiem.
Ćwiczenia na dysleksję
Ćwiczenia na dysleksję powinny być zindywidualizowane, dostosowane do konkretnych trudności danej osoby. Poniżej znajdziesz ogólne sugestie ćwiczeń, które mogą być pomocne we wspieraniu umiejętności czytelniczych i pisarskich u osób z dysleksją:
- Ćwiczenia fonetyczne: powtarzanie dźwięków i sylab oraz ich rozpoznawanie, gry słowne, takie jak „Zgadnij dźwięk” czy „Zgadnij sylabę”.
- Gry słowne i łamigłówki: krzyżówki, labirynty słowne, układanki z liter, gry planszowe i inne zabawki, które wymagają czytania i analizy słów.
- Ćwiczenia ruchowe: łączenie ruchu z nauką, np. pisanie liter w powietrzu za pomocą ruchów rąk, marsze z powtarzaniem dźwięków lub liter.
- Metoda paluszkowa: nauka alfabetu poprzez pokazywanie liter palcami, pisanie liter w powietrzu palcem.
- Ćwiczenia wzrokowo-ruchowe: przesuwanie wzroku od lewej do prawej strony tekstu, śledzenie linii tekstu palcem, co może poprawić koncentrację.
- Zastosowanie kolorów: podkreślanie słów różnymi kolorami może pomóc w lepszym zrozumieniu tekstu, używanie kolorowych kartek podczas pisania.
Sprawdź także nasz wpis: Kreatywne zabawy dla niemowląt, czyli kilka pomysłów na aktywności rozwojowe dla dziecka
Należy pamiętać, że skuteczne ćwiczenia na dysleksję powinny być dostosowane do konkretnych trudności danej osoby. Warto również regularnie monitorować postępy i dostosowywać plan ćwiczeń w miarę potrzeb.
Dysleksja – niepowodzenia i ich skutki
Dysleksja u dzieci, gdy nie jest rozpoznana i leczona, może prowadzić do wielu niepowodzeń edukacyjnych. Niskie poczucie własnej wartości, problemy emocjonalne oraz utrata wiary w siebie to tylko niektóre z potencjalnych skutków trudności w nauce.
Dysleksja u dorosłych
Dysleksja to trudność, która często towarzyszy osobom przez całe życie. U dorosłych może wpływać na karierę zawodową, zdolność radzenia sobie w codziennym życiu oraz relacje interpersonalne. Świadomość własnych trudności i skuteczne strategie radzenia sobie stają się kluczowe dla osiągnięcia sukcesu.
Objawy dysleksji u dorosłych
Dysleksja u dorosłych może mieć podobne objawy do symptomów występujących u dzieci. Trudności w liczeniu i rozwiązywaniu zadań, problemy z czytaniem oraz trudność ze zrozumieniem niektórych stwierdzeń towarzyszą dorosłemu dyslektykowi. Niektóre osoby mają także trudności z odróżnieniem prawej i lewej strony, problemy z organizacją czasu, czy nawet trudności w formułowaniu myśli na piśmie.
Niektóre osoby dorosłe uczą się radzić sobie z dysleksją i osiągają sukcesy, ale dla innych może stanowić wyzwanie przez całe życie.
Dysleksja – rady dla rodziców
Wiedząc, co to jest dysleksja i dysgrafia oraz rozumiejąc te problemy, łatwiej jest nieść pomoc swojemu dziecku. Istnieje szereg metod i zachowań rodziców, które mogą poprawić funkcjonowanie dziecka z dysleksją. Jeśli dyslektyk ma rodzeństwo (szczególnie starsze), które nie miało i nie ma trudności w uczeniu się, są to zalecenia także dla rodzeństwa. Poniżej znajdziesz wskazówki, jak pomóc dziecku z dysleksją:
- Ponieważ dziecko z dysleksją potrzebuje średnio 3 razy więcej czasu, żeby opanować materiał, którego uczą się jego rówieśnicy, warto stosować pochwały i aktywne wsparcie. Każdy, nawet najmniejszy sukces powinien być przez rodzica doceniony. Nagradzanie dziecka za jego wysiłki buduje u niego pewność siebie i finalnie wpływa na pozytywną samoocenę.
- Warto pamiętać, że dziecko będzie porównywało się ze swoimi rówieśnikami. Pod żadnym pozorem nie należy więc porównywać dziecka na przykład do starszego rodzeństwa, nawet jeśli również jest dyslektykiem. Pamiętajmy, że każdy przypadek jest indywidualny, dlatego zdecydowanie lepiej wierzyć w dziecko i je dopingować, niż stosować negatywne porównania.
- Ponieważ dziecku trudno jest skupić uwagę przez dłuższy czas na czytaniu, pisaniu, czy liczeniu, warto wspólnie zaplanować naukę „ w kawałkach” i jasno określić, kiedy jest czas na przerwy. Można powiesić kalendarz nad biurkiem dziecka i prowadzić kolorowy grafik, w którym uczeń sam będzie zaznaczał sprawdziany i zadania domowe, żeby łatwiej rozplanować do nich naukę. W nauce pomoże również organizacja miejsca pracy - bez zbędnych rozpraszaczy.
- Niech nauka, czy robienie zadań domowych rozpoczyna się od tych najłatwiejszych. Jeśli dziecko szybko załapie temat i poradzi sobie z zadaniem, chętniej zabierze się za kolejne.
- Warto wzbudzać i podsycać w dziecku ciekawość świata. Nie zbywajmy jego pytań i nie hamujmy zainteresowania. Pokażmy, że uczyć można się na różne sposoby i zabierzmy dziecko do lasu, czy muzeum.
- Wytłumaczmy dziecku, że jeśli coś mu nie wyjdzie i poniesie porażkę, nie jest to powód do rozpaczy, tylko cenna lekcja, z której może wyciągnąć wnioski na przyszłość.
- Warto w kreatywny sposób zorganizować dziecku czas wolny. Dobrą formą będą wszelkiego rodzaju zajęcia sportowe i ruchowe, a także takie, które pozwolą „wyżyć się” w twórczy sposób.
- Badania wykazują, że posiadanie zwierzaka działa na dziecko relaksująco, zwiększa poczucie bezpieczeństwa, uczy odpowiedzialności, a w konsekwencji pomaga zbudować poczucie własnej wartości. Może więc warto pomyśleć o powiększeniu rodziny o pupila - czworonoga?
mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
