Niedobór żelaza. Co go powoduje i czym może grozić?
Organizm potrzebuje do prawidłowego funkcjonowania mnóstwa składników odżywczych, wśród których istotną rolę odgrywa żelazo. Jego niedostateczna ilość w codziennej diecie może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Dowiedz się, z czego może wynikać niedobór żelaza i jak mu przeciwdziałać.
Żelazo należy do grupy mikroelementów, który ma ogromne znaczenie dla prawidłowej pracy organizmu. Wspiera przebieg wielu ważnych procesów metabolicznych, takich jak np. transport tlenu, synteza DNA[1]. Ponadto wspomaga prawidłową pracę mięśni – w tym serca, wspiera odporność organizmu w walce z drobnoustrojami, pomaga zmniejszyć odczuwanie znużenia i zmęczenia. Między innymi z tego powodu niedobór żelaza może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.
57,79 zł
38,68 zł
31,99 zł
Niedobór żelaza – z czego wynika?
Nie istnieje jedna przyczyna, która powoduje niedobór żelaza. U podstaw niedostatecznej ilości tego mikroelementu mogą leżeć:
- utrata krwi – wynikająca m.in. z krwawień z przewodu pokarmowego, dróg moczowych, układu oddechowego, urazów i zabiegów chirurgicznych, obfitych miesiączek u kobiet;
- zwiększone zapotrzebowanie – związane m.in. z okresem dojrzewania, ciąży, karmienia piersią;
- zaburzone wchłanianie z przewodu pokarmowego – spowodowane m.in. celiakią, zapaleniem żołądka wywołanym H. pylori, autoimmunologiczne zapalenie żołądka, dietą z niedostateczną ilością białka[2] , częstymi biegunkami;
- niedostateczna ilość w diecie – wynikająca m.in. ze stosowania rygorystycznych diet odchudzających, niezbilansowanej diety wegetariańskiej, nieprawidłowo zbilansowanej diety wegańskiej.
Niekiedy za niedobór żelaza może odpowiadać niedostateczna ilość witamin B11 / B12. Powodem jest również przyjmowanie niektórych leków – szczególnie należących do grupy inhibitorów pompy protonowej, leków przeciwzapalnych należących do grupy NLPZ (mogą przyczyniać się do powstawania zaburzeń w szpiku kostnym) czy leków cytostatycznych (mogą odpowiadać za uszkodzenia szpiku kostnego).
Jak rozpoznać niedobór żelaza?
Początkowo niedobór żelaza może nie dawać widocznych symptomów. Z czasem, gdy ilość tego pierwiastka znacznie spada, wówczas zaczynają pojawiać się dość charakterystyczne objawy. Wśród nich wymienić można między innymi:
- silne zmęczenie
- bladość skóry
- osłabienie
- bóle głowy
- zawroty głowy
- przyspieszone bicie serca
- duszność
- osłabiony apetyt
- łamliwość paznokci[3] .
W przypadku wystąpienia niepokojących dolegliwości, warto wykonać morfologię krwi – z uwzględnieniem poziomu żelaza, hemoglobiny, hematokrytu[4] . Wyniki poniżej normy mogą wskazywać na niedokrwistość związaną z niedostateczną ilością tego pierwiastka.
Czym grozi niedobór żelaza?
Niedobór żelaza prowadzi do anemii, która – w łagodnej postaci – nie przyczynia się do powstania poważnych powikłań. Jeżeli jednak dojdzie do poważnej niedokrwistości, wówczas ciężka jej postać może skutkować wieloma problemami zdrowotnymi.
- Kłopoty z sercem: przyspieszona praca serca oznacza konieczność pompowania większej ilości krwi na skutek rekompensaty braku tlenu. To z kolei może skutkować powiększeniem mięśnia sercowego lub jego niewydolnością[5] .
- Przedwczesny poród: znaczna niedokrwistość w okresie ciąży może doprowadzić do przedwczesnego porodu oraz spowodować niską masę urodzeniową dziecka[6] .
- Większa podatność na infekcje: skutkiem niedoboru żelaza może być zwiększona podatność na infekcje. Uważa się, że niedostateczna ilość tego pierwiastka prowadzi do upośledzenia odporności wrodzonej oraz odporności komórkowej[7] .
Leczenie niedoboru żelaza – na czym polega?
Podstawą leczenia niedoboru żelaza jest przyjmowanie preparatów zawierających ten pierwiastek. Warto jednak pamiętać o tym, aby suplementacja uwzględniała również witaminę C, która pomaga poprawić wchłanianie żelaza[8] .
Ogromne znaczenie ma także prawidłowo zbilansowana dieta. Powinna zawierać produkty będące dobrym źródłem żelaza – głównie hemowego (wysoce biodostępnego) . Są to m.in. mięso, ryby, drób.
Pamiętaj! Suplementacja żelaza w przypadku niedoboru tego pierwiastka powinna odbywać się pod kontrolą lekarza. Należy więć jak najszybciej zdiagnozować przyczynę niedoboru żelaza w organizmie, aby podjąć odpowiednie działania.
Bibliografia:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3999603/
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.2.
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/iron-deficiency-anemia/symptoms-causes/syc-20355034
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/iron-deficiency-anemia/symptoms-causes/syc-20355034
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20589461/
- https://www.mp.pl/pacjent/hematologia/choroby/170510,niedokrwistosc-z-niedoboru-zelaza
- https://dietetycy.org.pl/zelazo-informacje-i-zalecenia/
mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
