Niepożądane odczyny poszczepienne. Co je charakteryzuje?

Czym są niepożądane odczyny poszczepienne?

Niepożądane odczyny poszczepienne, zwane w skrócie NOP, to zjawiska występujące w okresie około 4 tygodni po zaszczepieniu. Różnią się one w zależności od typu podanej szczepionki oraz uwarunkowań organizmu danej osoby. Niektóre z nich występują częściej niż inne. Wśród niepożądanych odczynów poszczepiennych można wyróżnić m.in.:

• wysoką gorączkę,
• trudności z oddychaniem,
• uczulenie,
• ból utrzymujący się przez dłuższy czas.

Często takim dolegliwościom towarzyszy również ogólne złe samopoczucie. Pacjent może odczuwać bol gardła czy borykać się z biegunką lub drgawkami. Bardzo często takie dolegliwości idą w parze również z wysoką gorączką.

Z czego wynikają niepożądane odczyny poszczepienne?

Niepożądane odczyny poszczepienne niekiedy wynikają z wady szczepionki lub nieprawidłowego sposobu jej podania. Kiedy indziej są one indywidualna reakcją konkretnego organizmu. Zdarza się, że dana osoba jest uczulona na składniki znajdujące się w preparacie – jeśli więc wiesz o takich przeciwwskazaniach, konieczne okazuje się zrezygnowanie z podania szczepionki lub wybranie wyrobu o innym składzie.

Czasami odczuwane dolegliwości nie mają związku z podaną szczepionką. Z tego powodu to lekarz powinien określić, czy istnieje zasadność do zgłoszenia wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych do organów odpowiedzialnych za podawanie i tworzenie szczepionek. Zdarza się bowiem, że po kilku lub kilkunastu dniach pacjent złapie infekcję niezwiązaną z zastosowanym preparatem.

Co zrobić po wystąpieniu niepożądanych odczynów poszczepiennych?

Fakt wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych każdorazowo należy zgłosić lekarzowi pierwszego kontaktu. Taka osoba może zlecić wykonanie kolejnych badań. Zdarza się także, że zgłoszenie trafia do ważniejszych instytucji, co pozwala m.in. na wycofanie wadliwych szczepionek z obiegu. Regularne zgłaszanie wszelkich problemów występujących po podaniu preparatów wpływa również na sposób produkcji nowych wyrobów – są one lepiej kontrolowane i selekcjonowane, dzięki czemu w przyszłości można uniknąć podobnych zdarzeń. Na zasadność zgłaszania niepożądanych odczynów poszczepiennych wskazują również gromadzone dane dotyczące ich występowania – z roku na rok są one coraz mniejsze, szczególnie w przypadku szczepionek stosowanych już od wielu lat.

Jak często pojawiają się niepożądane odczyny poszczepienne?

Każda szczepionka niesie za sobą ryzyko wystąpienia różnych niepożądanych odczynów poszczepiennych. Ministerstwo Zdrowia gromadzi informacje na ten temat, wskazując dokładną liczbę zgłoszonych NOP. Dla przykładu, w 2018 roku było to 3809 przypadków. Istnieją też informacje na temat bardzo ciężkich niepożądanych odczynów poszczepiennych, zwykle wymagających pobytu w szpitalu. Zazwyczaj jest to zaledwie kilka przypadków w trakcie roku. Najczęściej ciężkie niepożądane odczyny poszczepienne to wstrząs anafilaktyczny.

Częstość występujących niepożądanych odczynów poszczepiennych jest określony w zależności od tego, ile dawek szczepionki zostało podanych w danym kraju oraz w ilu przypadkach pojawiły się wspomniane problemy. W ulotkach dołączonych do takich preparatów zazwyczaj znajdują się informacje o objawach, które mogą pojawić się u konkretnej grupy osób. Każda osoba może sprawdzić na stronach Ministerstwa Zdrowia dane z poprzednich lat, dotyczące skutków podania określonych szczepionek.