Apteka Melissa Drogeria E-Melissa
  • Dostawa do punktu DPD Pickup. Czas trwania od 21.03 godz. 8:00 do 03.04.2024 godz. 16:00. Sprawdź!
x
Najpopularniejsze frazy
Polecane produkty
Brak produktów dla wpisanej frazy
Alergia daje Ci się we znaki? 🤧 Kliknij i sprawdź triki na pokonanie jej! 💪
2024-02-01
Dolegliwości i choroby

Osobowość borderline. Czym się charakteryzuje?

Borderline to słowo używane do opisania zaburzenia osobowości związanego z niestabilnością emocjonalną, zaburzonym obrazem siebie i zachowaniem. Dawniej uważano, że stan ten znajduje się na pograniczu nerwicy i psychozy, stąd też mówi się o osobowości z pogranicza. Co to jest borderline? Czym charakteryzują się zaburzenia osobowości borderline? Sprawdź!

 Choroba borderline
Spis treści

Osobowość typu borderline – czyli jaka?

Zaburzenia osobowości Borderline (z ang. borderline personality disorder, BPD) bywają określane także jako osobowość chwiejna emocjonalnie podtypu granicznego lub pograniczne zaburzenie osobowości. Szacuje się, że zespół borderline dotyka średnio 1-2 proc. społeczeństwa. Choroba diagnozowana jest najczęściej u młodych osób dorosłych i wymaga wielokierunkowego leczenia.

Aby wyjaśnić, na czym polega to schorzenie, należy uzmysłowić sobie zakres dolegliwości, których może doświadczyć osobowość borderline (BPD). Co to jest za choroba? Pacjenci z borderline mają skłonności do podejmowania ryzyka, stosowania substancji psychoaktywnych, zaburzeń odżywiania, kłamstwa i konfabulacji, podejmowania prób samobójczych, samookaleczania, a także zrywania relacji z bliskimi osobami, co wynika ze strachu przed odrzuceniem.

Cechy osobowości typu borderline

Charakterystycznym zachowaniem dla osób z zaburzeniem osobowości typu borderline jest niestabilność we wszystkich sferach jaźni. Prowadzi ona do trudności w utrzymywaniu relacji międzyludzkich, a także do wywoływania epizodów nienormalnego zachowania. Osoby z pogranicznym zaburzeniem osobowości godzinami lub nawet dniami potrafią doznawać intensywnego gniewu, depresji i lęku. Takie postępowanie utrudnia im utrzymanie pracy czy ukończenie nauki. Osobowość z pogranicza przeszkadza jednostce absolutnie we wszystkich sferach życia.

Ci, którzy mieszkają z osobą z zaburzeniami borderline, zwykle zwracają uwagę na bardzo niestabilne i skomplikowane życie uczuciowe. Czasami dochodzi do przemocy psychicznej, co prowadzi do przekonania, że sprawa dotyczy wady charakteru partnera. Tymczasem w rzeczywistości chodzi o zaburzenie, które można leczyć. Należy jednak podkreślić, że zdiagnozować można osoby po ukończeniu 18. roku życia, ponieważ kilka typowych zachowań młodzieży wykazuje pewne podobieństwo do objawów zaburzenia borderline.

Objawy zaburzenia osobowości typu borderline

Wszechobecny wzorzec niestabilności w relacjach interpersonalnych, w zaburzonym obrazie siebie i afekcie oraz wyraźna impulsywność pojawiają się we wczesnej dorosłości i są obecne w różnych kontekstach. Zaburzenie osobowości borderline charakteryzują nagłe i intensywne wahania nastroju, częste zmiany zainteresowań, wartości i postaw oraz skrajne myśli typu „kocham lub nienawidzę”. Pojawia się także możliwość szybkiego przeobrażania się sposobu, w jaki ktoś się zachowuje, myśli lub czuje.

Osobowość borderline może wykazywać też inne objawy. Ważne, charakterystyczne zachowania dla osobowości z pogranicza obejmują:

  • strach przed odrzuceniem;
  • podejmowanie desperackich wysiłków, aby uniknąć prawdziwego lub wymyślonego porzucenia;
  • grożenie zrobieniem sobie krzywdy;
  • trudności z utrzymaniem stabilnych relacji romantycznych, rodzinnych, przyjacielskich i zawodowych;
  • wyraźna i dokuczliwa niestabilność obrazu siebie lub postrzegania siebie;
  • impulsywność i angażowanie się w niebezpieczne zachowania, np. seks bez zabezpieczenia, nadużywanie substancji (zarówno legalnych, jak i nielegalnych), objadanie się, niebezpieczna jazda samochodem itp.;
  • samookaleczenia;
  • nawracające myśli samobójcze lub podejmowanie prób odebrania sobie życia;
  • chroniczne uczucie pustki, samotności i nudy;
  • brak empatii;
  • bardzo zmienny nastrój;
  • intensywne wybuchy gniewu;
  • trudności w kontrolowaniu negatywnych emocji i zachowań;
  • nieufność wobec ludzi i irracjonalny lęk przed ich złymi intencjami.

Warto pamiętać, że nie wszyscy pacjenci z borderline odczuwają wszystkie te objawy. Każdy przypadek jest indywidualny i to, co ktoś czuje, może nie być tym samym, co czują inni.

Osobowość borderline wykazująca objawy choroby wymaga interwencji psychologicznej, uczęszczania na terapię oraz dużego wsparcia ze strony najbliższych.

Cechy osobowości borderline - rozpoznanie

Zespół borderline diagnozowany jest przez specjalistów od zdrowia psychicznego - psychologów, psychiatrów i psychoterapeutów. Do postawienia rozpoznania wykorzystywana jest klasyfikacja ICD-10 oraz klasyfikacja DSM-IV. W ramach tej pierwszej specjalista ocenia, z jakim typem osobowości chwiejnej emocjonalnie mierzy się pacjent - impulsywnym czy z osobowością typu borderline.

W ramach klasyfikacji DSM-IV osobowość typu borderline określana jest jako zachowania zdominowane brakiem stabilności w relacjach międzyludzkich, w samoocenie i w zakresie emocjonalnym. Wskaźnikiem borderline są tutaj także inne objawy, np. wybuchowość. Postawienie diagnozy, pozwala uzmysłowić choremu i jego najbliższym, co to jest borderline (BPD) i rozpocząć wielokierunkową terapię.

Co jeszcze warto wiedzieć o osobowości borderline? Przyczyny choroby

Przyczyny choroby borderline nie są do końca określone. Specjaliści przyjmują jednak, że osobowość tego typu może wystąpić w wyniki traumy z dzieciństwa, błędów wychowawczych, a także zaburzeń osobowości występujących u rodziców lub opiekunów. Wpływ na pacjenta może więc mieć przykładowo porzucenie, opuszczenie lub śmierć rodzica.

Borderline może wystąpić także u osób, którym nie okazywano należycie uczuć w dzieciństwie, a także, od których wiele wymagano i nadmiernie krytykowano. Niewłaściwa komunikacja może więc także leżeć u podstaw osobowości borderline.Dyskusyjną kwestią są natomiast predyspozycje genetyczne, które także mogą wpływać na odczuwanie lęku, braku stabilności oraz chwiejności emocjonalnej przez pacjenta z borderline (BPD). Co to znaczy? Osoby chwiejne emocjonalnie nie kontrolują swojego zachowania i często reagują impulsywnie np. na krytykę.

Zaburzenia osobowości a zdrowie psychiczne

Zaburzenia osobowości, w tym borderline, mają istotny wpływ na zdrowie psychiczne jednostki. Mogą prowadzić do poważnych problemów w funkcjonowaniu społecznym, zawodowym oraz osobistym. Właściwa diagnoza i skuteczna terapia są kluczowe dla poprawy jakości życia osób z tymi zaburzeniami.

Dodatkowo, zaburzenia typu borderline stanowią problem nie tylko dla samego chorego, ale również jego najbliższych. Nieleczone zaburzenia osobowości, w tym choroba borderline negatywnie wpływają na całe środowisko, w którym funkcjonuje pacjent. Ważne jest więc wsparcie z zewnątrz.

Borderline a samobójstwo

Niestety, osoby z zaburzeniem osobowości borderline są narażone na zwiększone ryzyko popełnienia samobójstwa. Myśli samobójcze i próby samobójcze są częstym elementem tego zaburzenia. Wsparcie rodzinne, przyjacielskie i profesjonalne jest niezmiernie ważne w zminimalizowaniu tego ryzyka.

Co istotne, warto nadmienić, że wśród chorych cierpiących na zaburzenie borderline odnotowuje się, że około 3-10 proc. wszystkich pacjentów popełnia samobójstwo. Częstym zjawiskiem są także autoagresja i próby samookaleczenia. Niestabilność tych osób może też objawiać się szantażem emocjonalnym bliskich, np. partnerów, rodziców lub przyjaciół. Chorzy grożą im popełnieniem samobójstwa lub samookaleczeniem, co negatywnie wpływa na całe otoczenie.

Osobowość Borderline – metody terapeutyczne

Istnieje kilka skutecznych metod terapeutycznych, które mogą pomóc osobom z zaburzeniem osobowości borderline. Dwie główne metody to Dialektyczna Terapia Behawioralna (DBT) oraz Terapia Poznawczo-Behawioralna (CBT). Psychoterapia jest niekiedy łączona także z farmakoterapią, choć efekty nie mają jeszcze pełnego potwierdzenia w badaniach naukowych. Leki zalecane są pacjentom, u których występują epizody psychotyczne, nerwicowe, maniakalne czy depresyjne. Farmakoterapia obejmuje leki stabilizujące nastrój, przeciwpsychotyczne oraz przeciwdepresyjne.

Dialektyczna terapia behawioralna (DBT)

Terapia dialektyczno-behawioralna DBT, opracowana przez dr. Marshę Linehan i jej zespół, skupia się na rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z emocjami, redukcji impulsywności oraz poprawie zdolności interpersonalnych. Kładzie duży nacisk na akceptację samego siebie i rozwijanie umiejętności uważności na to, co tu i teraz (mindfulness). Powstała ona z myślą o osobach cierpiących na zaburzenia borderline, jednak równie dobrze sprawdza się w przypadku depresji, przewlekłego stresu i zaburzeń odżywiania, których przykładem jest bulimia. Więcej na ten temat przeczytasz we wpisie: Zaburzenia odżywiania. Czym jest bulimia?

DBT w terapii zaburzeń osobowości typu borderline zakłada równowagę pomiędzy akceptacją samego siebie i dążeniem do zmiany. Pacjenci uczą się akceptacji swoich obecnych uczuć i myśli, jednocześnie pracując nad ich modyfikacją w kierunku bardziej funkcjonalnych wzorców. Pomaga to łagodzić objawy borderline.

Jednym z kluczowych celów DBT jest rozwijanie umiejętności interpersonalnych, co obejmuje zdolność do skutecznej komunikacji, radzenia sobie z konfliktami oraz utrzymywania zdrowych relacji. Metoda ta kładzie nacisk na konkretną zmianę destrukcyjnych zachowań w chorobie borderline, takich jak autoagresja, impulsywność czy uzależnienia. Pacjenci uczą się alternatywnych, zdrowszych strategii radzenia sobie. Dodatkowo DBT w terapii zespołu borderline łączy terapię indywidualną z sesjami grupowymi. Sesje grupowe umożliwiają pacjentom wymianę doświadczeń i wsparcie wzajemne.

Terapia poznawczo-behawioralna (CBT)

Terapia Poznawczo-Behawioralna, zwana także terapią kognitywno–behawioralną (cognitive–behavioral therapy – CBT) to skuteczna forma psychoterapii, która skupia się na zmianie myśli i wzorców myślowych, a także na modyfikacji szkodliwych zachowań. CBT jest stosowana w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych, w tym depresji (sprawdź wpis: Depresja. Jakie są jej najczęstsze objawy?), lęków, fobii, zaburzeń odżywiania, a także zaburzeń osobowości, takich jak zachowania borderline.

CBT zakłada, że nasze myśli wpływają na nasze uczucia i zachowania. Poprzez identyfikację i zmianę szkodliwych myśli stanowiących objawy borderline, terapeuta pomaga pacjentowi wprowadzić pozytywne zmiany w swoim funkcjonowaniu. Co ważne, terapia koncentruje się na bieżących problemach pacjenta z zaburzeniami borderline, z naciskiem na konkretne sytuacje, w których szkodliwe wzorce myślowe i zachowania są szczególnie widoczne.

Osobowość borderline - czynniki ryzyka

Chociaż przyczyny zaburzenia osobowości borderline nie są jednoznacznie określone, istnieje szereg czynników ryzyka, które mogą predysponować do jego rozwoju. Do najważniejszych zalicza się genetyczne predyspozycje, traumy w dzieciństwie, niestabilne relacje rodzinne oraz czynniki neurobiologiczne. Jak już wcześniej wspominaliśmy, choroba borderline najczęściej dotyka też młodych dorosłych, którzy mają za sobą wymagające i trudne dzieciństwo.

Osobowość chwiejna emocjonalnie – wsparcie dla rodzin

Osoby z zaburzeniem osobowości typu borderline często potrzebują wsparcia swoich bliskich. Rodziny tych osób mogą skorzystać z pomocy specjalistów, uczestnicząc w terapii rodzinnej. Zrozumienie zaburzenia, nauczanie skutecznych strategii komunikacyjnych oraz rozwijanie zdolności wspierania są kluczowe dla stworzenia zdrowego środowiska dla osoby z osobowością borderline.

Z drugiej strony natomiast zachowania borderline mogą szkodzić zdrowiu psychicznemu osób z najbliższego otoczenia chorego. Ważne więc, aby również opiekunowie czy domownicy znajdowali się pod stałą opieką specjalisty.

Jak pomóc osobie z zaburzeniem borderline?

Pomoc dla osoby z zaburzeniem osobowości borderline wymaga empatii, zrozumienia oraz wsparcia. Oto kilka kroków, które mogą być pomocne:

  • Edukacja i zrozumienie - zdobądź wiedzę na temat zaburzenia osobowości borderline. Zrozumienie, jakie są główne cechy tego zaburzenia, może pomóc w lepszym radzeniu sobie z trudnościami, z jakimi osoba z borderline się boryka.
  • Bądź empatyczny i cierpliwy - zaburzenie osobowości borderline często wiąże się z intensywnymi emocjami i trudnościami w regulacji nastroju. Bądź empatyczny i okazuj cierpliwość, nawet gdy osoba wydaje się reagować w sposób impulsywny czy nieprzewidywalny.
  • Utrzymuj stabilność w relacjach - borderline osobowość oznacza często, że pacjenci borykają się z lękami przed porzuceniem i niestabilnością w relacjach. Staraj się utrzymywać stabilność w waszej relacji, dając pewność, że jesteś dostępny/a, ale również trzymając się zasad zdrowej komunikacji.
  • Unikaj osądzania - zaburzenie osobowości borderline może prowadzić do zachowań, które są trudne do zrozumienia. Unikaj osądzania i skup się na zrozumieniu, co leży u podstaw tych zachowań.
  • Zachęcaj do terapii - terapia, zwłaszcza Dialektyczna Terapia Behawioralna (DBT) i Terapia Poznawczo-Behawioralna (CBT), może być skutecznym środkiem zaradczym. Zachęć osobę chorą do skonsultowania się z profesjonalistą i podjęcia leczenia.
  • Wspieraj samoświadomość - pomagaj osobie z zaburzeniami borderline w rozwijaniu samoświadomości, czyli zrozumienia swoich myśli, emocji i zachowań. To kluczowe dla skutecznej terapii i radzenia sobie z trudnościami.
  • Ustal granicę - mimo że ważne jest udzielenie wsparcia, pamiętaj o zachowaniu zdrowych granic. Dbaj o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne, a jednocześnie staraj się być obecny/a dla osoby z chorobą borderline w sposób, który nie przekracza twoich granic.
  • Rozwijaj umiejętności radzenia sobie - wspieraj osobę z borderline zaburzeniami w rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z emocjami i sytuacjami stresowymi. To może obejmować naukę technik relaksacyjnych, mindfulness czy rozwijanie zdrowych strategii radzenia sobie z trudnościami.
  • Sięgnij po pomoc specjalistów - współpraca z terapeutami i specjalistami ds. zdrowia psychicznego może być kluczowa. Bądź otwarty/a na współpracę z profesjonalistami, którzy pomagają pacjentom w procesie terapeutycznym.
  • Właściwa komunikacja - stosuj otwartą, bezpieczną i pozbawioną osądu komunikację. Wyrażaj swoje uczucia i potrzeby, jednocześnie słuchając potrzeb i uczuć osoby z borderline.

Pamiętaj, że każda osoba z zaburzeniem osobowości borderline jest jednostką indywidualną, dlatego metody pomocy mogą się różnić. Skonsultuj się z profesjonalistą, aby uzyskać spersonalizowane wskazówki i wsparcie.

Zdjęcie autora
Autor
mgr farm. Szymon Dybalski

Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.

Podobne wpisy
Zaburzenia lękowe to poważna choroba, której nie można lekceważyć. Sprawiają one, że organizm nie jest...
CZYTAJ
Leczenie depresji to bardzo szeroki temat, na który składają się zarówno farmakoterapia, jak i psychoterapia....
CZYTAJ
Choroba afektywna dwubiegunowa, znana również jako zaburzenie dwubiegunowe, jest chronicznym zaburzeniem psychicznym charakteryzującym się naprzemiennymi epizodami...
CZYTAJ
Certyfikaty i wyróżnienia