Pierwsza pomoc przy stłuczeniach - jak reagować w takiej sytuacji?

Charakterystyka i objawy stłuczenia 

Stłuczenie to rodzaj urazu, który jest urazem zamkniętym - oznacza to, że w trakcie jego powstawania nie dochodzi do przerwania ciągłości skóry. Polega na uszkodzeniu tkanek miękkich - podskórnej i mięśniowej, a także drobnych naczyń krwionośnych znajdujących się pod skórą - stąd po stłuczeniu można obserwować pojawienie krwiaka, określanego potocznie mianem siniaka. Objawy stłuczenia, które są charakterystyczne dla tego urazu, to przede wszystkim: 

• ból w miejscu urazu - na początku ostry, a później tępy, określany przez pacjentów również jako pulsujący;
• obrzęk miejsca urazu, uczucie ciepła w obszarze stłuczenia, a także uwrażliwienie na dotyk - zwłaszcza na uciskanie;
• pojawienie się zaczerwienienia, pajączków (to drobne, popękane naczynia krwionośne), przekształcających się później w krwiaka (potocznie - siniaka), zmieniającego kolor wraz z upływem czasu;
• zmniejszeniem ruchomości danego stawu (jeśli stłuczenie dotyczy właśnie stawu). 

Objawy stłuczenia są dość charakterystyczne i rzadko da się je pomylić z symptomami innego urazu. Jeśli jest to zwykłe stłuczenie, ból oraz zasinienie powinny powoli ustępować w ciągu kilku do kilkunastu dni samoistnie. Istnieją jednak sposoby (a w tym pierwsza pomoc) na to, by uczynić objawy stłuczenia mniej dokuczliwymi i przyspieszyć regenerację tkanek uszkodzonych podczas urazu. 

Jak udzielić pierwszej pomocy przy stłuczeniach? 

Zaopatrzenie stłuczenia ręki czy nogi tak naprawdę nie wymaga dużego wysiłku, ale jednocześnie - tak, jak zostało to już wspomniane - przyspiesza regenerację tkanek i skraca czas obecności zasinienia na skórze. Pierwsza pomoc przy stłuczeniach powinna więc obejmować: 

• szybkie schłodzenie miejsca urazu za pomocą zimnego okładu. Może być to kompres żelowy z apteki (do przechowywania w lodówce), puszka zimnego napoju, kostki lodu owinięte ściereczką. Wszystko po to, by obkurczyć naczynia krwionośne w miejscu uszkodzenia, zapobiegając pojawianiu się rozległego zasinienia, a także dużej opuchlizny;
• posmarowanie miejsca urazu żelem na stłuczenia - najlepiej z diklofenakiem (który znajduje się m.in. w żelu na stłuczenia Voltaren Max), czyli niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym, pomagającym zmniejszyć odczucia bólowe;
• jeśli stłuczeniu nogi lub ręki towarzyszy również otarcie naskórka, należy zdezynfekować dane miejsce i zabezpieczyć przed czynnikami zewnętrznymi za pomocą opatrunku z gazy jałowej i przelepca bądź zwykłego plastra;
• przy stłuczeniu ręki lub nogi warto unieść kończynę nieco powyżej serca - usprawni to odpływ krwi z okolicy urazu, a tym samym - pomoże uniknąć powstania rozległego siniaka. 

Po 1-2 dniach od wystąpienia urazu warto zastosować na to miejsce ciepłe okłady. Dzięki nim krew, która zgromadziła się pod skórą w postaci zasinienia będzie mogła szybciej ulec wchłonięciu - siniak szybciej stanie się więc bledszy i szybciej zniknie całkowicie (zamiast kompresu można wykorzystać w tym celu termofor). 

Zarówno w domowej, jak i wakacyjnej apteczce warto więc mieć ze sobą akcesoria i preparaty, które pomogą udzielić pierwszej pomocy przy stłuczeniach. Są to oczywiście nożyczki, przylepiec, jałowa gaza oraz plastry, ale także żelowe kompresy (oprócz łagodzenia bólu po urazach, pomogą także znieść dolegliwości po ukąszeniach owadów czy oparzeniach) czy żel na stłuczenia z diklofenakiem. 

Kiedy stłuczenie ręki lub nogi wymaga konsultacji z lekarzem? 

Jeśli żel na stłuczenia nie przynosi już efektu, chłodne okłady nie ograniczają opuchlizny, a po upływie kilku dni pacjent czuje się coraz gorzej, odczuwa zmniejszoną ruchomość kończyny i coraz bardziej dotkliwy ból, wówczas bezwzględnie należy zgłosić się do lekarza. Dzięki odpowiednim badaniom diagnostycznym oceni on, czy nie doszło do poważnego uszkodzenia mięśni (pod kontrolą USG) lub kości (po analizie zdjęcia rentgenowskiego - obrazu RTG).

Stłuczenie nogi lub ręki, co do zasady, nie jest poważnym urazem - nie można jednak bagatelizować jego niepokojących następstw. Nawet niewielkie uszkodzenie kości czy mięśni, niezdiagnozowane od razu po urazie, może w przyszłości wpłynąć znacząco na możliwość i zakres ruchomości danej kończyny, a także na inne funkcje organizmu. Udzielajmy prawidłowo pierwszej pomocy przy stłuczeniach, a w razie potrzeby - konsultujmy niepokojące objawy z lekarzem!