Próby wątrobowe. Na czym polegają i jak je interpretować?

Próby wątrobowe – jakie parametry podlegają ocenie?

Próby wątrobowe nazywane są inaczej testami czynnościowymi wątroby. Ich celem jest badanie aktywności enzymów znajdujących się w tym narządzie, a także stężenia substancji powstających i modyfikowanych przez wątrobowe komórki. Badania obejmują sprawdzenie takich parametrów, jak:

• ALT (aminotransferaza alaninowa) – to enzym z grupy aminotransferaz. Uczestniczy w przemianach białek i najwięcej można go znaleźć w komórkach wątroby (hepatocytach);
• AST (aminotransferaza asparaginianowa) – enzym obecny w mięśniu sercowym, mięśniach szkieletowych, nerkach, trzustce, tkankach mózgu oraz erytrocytach. Jest mniej specyficznych wskaźnikiem czynności wątroby niż ALT;
• ALP (fosfataza zasadowa) – poza wątrobą enzym ten pojawia się w łożysku u kobiet spodziewających się dziecka, osteoblastach kości, błonie śluzowej jelita, a także w nerkach;
• GGTP (gamma-glutamylotranspeptydaza) – to enzym błonowy, który znaleźć można w komórkach kanalików nerkowych bliższych, trzustce, hepatocytach, komórkach nabłonka dróg żółciowych i jelicie. Dzięki diagnostyce można wykryć uszkodzenie miąższu wątroby oraz dróg żółciowych;
• bilirubina całkowita – to barwnik żółciowy powstający na skutek rozpadu czerwonych krwinek, składników hemoglobiny. Bilirubinę można spotkać w dwóch frakcjach – sprzężonej (związanej, bezpośredniej) i niesprzężonej (wolnej, pośredniej). W surowicy krwi bilirubina całkowita łączy te dwie frakcje.

W jakim celu przeprowadza się próby wątrobowe i dlaczego są ważne?

Celem badania jest wykrycie oraz ocena ewentualnych zaburzeń syntezy białek, uszkodzenia hepatocytów czy zmian w aktywności enzymów, które mogłyby wynikać z cholestazy. Należy pamiętać, że wątroba jest organem, który nigdy nie przestaje pracować. Wytwarza żółć wspierającą proces trawienia spożywanych pokarmów. Produkuje również białko niezbędne w procesie krzepnięcia. W wątrobie znajdują się pokłady wielu minerałów i witamin, m.in. żelaza, witaminy B12 czy A i D. W wyniku złych nawyków jest ona zatem narażona na wiele uszkodzeń, a tym samym organizm na pogorszenie ogólnego stanu zdrowia. W związku z tym regularna kontrola narządu ma ogromne znaczenie i zaleca się wykonywanie prób wątrobowych przynajmniej raz w roku.

Przygotowanie do prób wątrobowych

Jeśli czekają cię próby wątrobowe, musisz pamiętać o specjalnym przygotowaniu do badania. Według zaleceń nie powinno się przyjmować żadnych pokarmów przez 12 godzin przed nim. Najlepiej jest spożyć ostatni posiłek około godziny 18:00 poprzedniego dnia. Także codzienna dieta ma znaczenie dla wyniku prób wątrobowych. By móc liczyć na pozytywny, należy unikać tłustych potraw, alkoholu, słodyczy czy kawy. Takie produkty należy wyeliminować z menu przynajmniej na tydzień przed badaniem.

Normy w próbach wątrobowych

Aby móc zidentyfikować ewentualne schorzenia wątroby, wytyczono normy dotyczące wymienionych wyżej parametrów. Odchylenia od nich w którąkolwiek ze stron mogą wskazywać na problemy związane z jej funkcjonowaniem. Kształtują się one następująco:

• ALT (AlAT, GPT) – 5–40 U/I;
• ALP – 50–400 U/l (dzieci); <270 U/I (dorośli);
• (AST, GOT) – 5–40 U/I;
• GGTP – <40 U/l (mężczyźni); <35 U/l (kobiety);
• bilirubina całkowita – 0,2–1,2 mg/dl.

Pamiętaj, że każdy wynik powinieneś skonsultować z lekarzem, ponieważ mogą się one nieznacznie od siebie różnić w zależności od laboratorium, w którym przeprowadzono próby.

Próby wątrobowe to ważne badanie pozwalające na ocenę stanu zdrowia. Warto zdecydować się na ich przeprowadzenie przynajmniej raz w roku, ponieważ nie wiążą się z wysokimi kosztami – cena badania waha się zwykle między 25 a 40 zł.