Stopa cukrzycowa – groźne powikłanie w nieleczonej cukrzycy
Stopa cukrzycowa, określana również jako zespół stopy cukrzycowej, to groźne, przewlekłe powikłanie cukrzycy (pojawiające się zarówno w przebiegu cukrzycy typu I, jak i typu II). W wielu przypadkach pacjenci zbyt późno zgłaszają się do lekarza z symptomami lub nie potrafią rozpoznać charakterystycznych objawów stopy cukrzycowej, co niestety przekłada się na konieczność amputacji całej stopy. Jak się przed tym uchronić i jakie zmiany w obrębie stóp powinny skłonić cukrzyków do wizyty u lekarza?
31,66 zł
18,63 zł
21,89 zł
Cukrzyca – typy, objawy i powikłania
Cukrzyca to choroba metaboliczna charakteryzująca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi, wynikającym z zaburzeń w wydzielaniu insuliny lub jej działania. Istnieją trzy główne typy cukrzycy: typ 1, typ 2 i cukrzyca ciążowa.
Cukrzyca typu 1 jest wynikiem toczącego się w organizmie procesu autoimmunologicznego, w którym układ odpornościowy mylnie rozpoznaje własne komórki trzustki i doprowadza do ich zniszczenia. Cukrzyca typu 2 występuje, gdy organizm nie może efektywnie wykorzystać insuliny, którą produkuje lub gdy jej produkcja jest zbyt mała. Cukrzyca ciążowa rozwija się natomiast u niektórych kobiet w ciąży i może zwiększyć ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 w przyszłości.
Objawy cukrzycy mogą obejmować nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, zmęczenie, utratę wagi i zwiększone ryzyko infekcji. Nieleczona cukrzyca może prowadzić do wielu powikłań, w tym do powstania stopy cukrzycowej. Inne powikłania tej choroby to:
- Choroby serca i naczyń krwionośnych: Osoby z cukrzycą mają zwiększone ryzyko chorób serca, takich jak zawał serca, udar mózgu, nadciśnienie tętnicze i choroba tętnic wieńcowych. Wysoki poziom glukozy we krwi może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych, co zwiększa ryzyko wystąpienia tych chorób.
- Neuropatia cukrzycowa: Uszkodzenie nerwów, zwane neuropatią cukrzycową, może powodować ból, mrowienie, osłabienie mięśni oraz problemy z trawieniem, układem moczowym i funkcją seksualną. Może również prowadzić do utraty czucia w kończynach, co zwiększa ryzyko powstania ran, owrzodzeń i infekcji.
- Retinopatia cukrzycowa: Cukrzyca może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki oka, co może prowadzić do zaburzeń widzenia, a w skrajnych przypadkach nawet do utraty wzroku.
- Nefropatia cukrzycowa: Wysoki poziom cukru we krwi może uszkadzać naczynia krwionośne w nerkach, prowadząc do niewydolności nerek i konieczności dializoterapii lub przeszczepu nerek.
- Problemy skórne: Cukrzyca może prowadzić do suchej skóry, świądu, powstawania infekcji skórnych, a także trudno gojących się ran i owrzodzeń, szczególnie na stopach (stopy cukrzycowej).
- Zaburzenia układu pokarmowego: Niekontrolowana cukrzyca może prowadzić do zaburzeń żołądkowo-jelitowych, takich jak opóźnione opróżnianie żołądka (gastropareza), zaparcia, biegunka i inne problemy z trawieniem.
- Zaburzenia psychiczne: Osoby z cukrzycą mają zwiększone ryzyko depresji, lęku i innych zaburzeń psychicznych, co może wpływać negatywnie na zarządzanie chorobą i jakość życia.
- Zaburzenia stóp: Oprócz stopy cukrzycowej, osoby z cukrzycą są bardziej podatne na różnego rodzaju zaburzenia stóp, takie jak neuropatia obwodowa, zmiany strukturalne stóp, grzybica paznokci, wrastające paznokcie i inne.
Więcej na temat powikłań cukrzycy przeczytasz też we wpisie: Neuropatia cukrzycowa: przyczyny, objawy i metody leczenia
Jak powstaje stopa cukrzycowa?
Stopa cukrzycowa to zespół objawów, które są wynikiem powikłania cukrzycy w przypadku jej niewłaściwego leczenia (lub w przypadku braku podjęcia terapii). Przypadłość ta charakteryzuje się powstawaniem mniej lub bardziej rozległych owrzodzeń, które lokalizują się najczęściej na podeszwie stopy, na jej części grzbietowej lub na palcach. Pośrednią przyczyną wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej jest neuropatia cukrzycowa, polegająca na tym, że zwiększony poziom glukozy we krwi doprowadza do naruszeń struktur budujących włókna nerwowe, a tym samym – do upośledzenia przesyłu sygnałów nerwowych. W efekcie pacjent z cukrzycą w powolny sposób może tracić czucie – zwłaszcza w obrębie stóp, a rzadziej – w obrębie rąk i dłoni. Do tego dochodzą deformacje stóp (najpopularniejsze z nich to palce młoteczkowate) oraz pojawienie się zgrubień czy zrogowaceń. Pacjent przestaje również prawidłowo reagować na ból oraz na odczuwanie temperatury.
W związku z wymienionymi wyżej okolicznościami, stopy pacjenta cukrzycowego są znacznie bardziej narażone na powstawanie owrzodzeń wynikających z urazów, ucisku występującego podczas chodzenia, a także w wyniku oddziaływania ciepła lub zimna (mowa tu o oparzeniach, odparzeniach i odmrożeniach). Ponadto dla osoby leczącej się na cukrzycę groźne będą choroby i dolegliwości związane z dermatologią oraz podologią: grzybica stóp, wrastające paznokcie, modzele czy nagniotki.
Przeczytaj też artykuł: Cukrzyca typu 2. Czym się charakteryzuje?
Palec cukrzycowy
Co to jest stopa cukrzycowa i jakie są jej objawy? Odpowiedź na pierwszą część pytania znajdziecie powyżej, natomiast charakterystyczne objawy i symptomy towarzyszące, które powinny skłonić cukrzyka do wizyty u lekarza, obejmują:
- brak odczuwania bólu w obrębie stopy i palców lub ból słaby, nieadekwatny do działającego czynnika;
- nieprawidłowości czucia – brak reakcji na bodźce dotykowe;
- owrzodzenia we wspomnianych wcześniej miejscach – na podeszwie, na czubkach palców (tzw. palec cukrzycowy) lub na grzbiecie stopy;
- trudne gojenie się ran – nawet tych najmniejszych, jak zadrapania czy pęcherze.
Palec cukrzycowy to inne, potocznie stosowane określenie zespołu stopy cukrzycowej, w którym proces chorobowy obejmuje palce stóp. Palec cukrzycowy powinien stanowić dla cukrzyka ostrzeżenie, a pierwsze objawy nie powinny być bagatelizowane. Objawy stopy cukrzycowej mogą być różne w zależności od jej przyczyny - pochodzenia nerwowego lub naczyniowego.
Przy wyżej wymienionych nieprawidłowościach stopa jest jednocześnie ciepła, zaróżowiona i wyczuwalne jest tętno. Pacjent zapadający na stopę cukrzycową zazwyczaj długo choruje na cukrzycę i nie kontroluje jej lub niewłaściwie przyjmuje leki. Jeśli podejrzewasz u siebie palec cukrzycowy i nie wiesz, jak wygląda, w internecie możesz znaleźć zdjęcie. Pamiętaj jednak, że wszystkie niepokojące objawy zawsze należy skonsultować z lekarzem, tym bardziej że stopa cukrzycowa wymaga pomocy lekarskiej.
Czy stopę cukrzycową można leczyć?
Leczenie stopy cukrzycowej powinno być kompleksowe i uwzględniać nie tylko terapię ran (czyli terapię skutkową), ale również działania przyczynowe, eliminujące powody pojawienia się problemu. Podstawę powinna stanowić regulacja poziomu cukru we krwi. A więc: czy istnieje skuteczny lek na stopę cukrzycową, jak leczyć stopę cukrzycową, by nie dochodziło do nawrotów owrzodzeń i by schorzenie nie doprowadziło do konieczności amputacji stopy?
- Głównym zadaniem lekarzy oraz pacjenta jest wyrównanie glikemii, czyli opanowanie cukrzycy, której rozwój przyczynia się m.in. do neuropatii.
- Jeśli pacjent pali papierosy, to powinien natychmiast rzucić nałóg. Dodatkowo w terapii stopu cukrzycowej walczy się również o wyrównanie poziomu lipidów we krwi (obniżenie złego cholesterolu).
- Dla pacjentów z wysokim ryzykiem stopy cukrzycowej dobiera się specjalne obuwie bądź wkładki medyczne, a w razie potrzeby – odciąża kończynę poprzez stosowanie kul lub balkonika.
- Przy małych i średnich owrzodzeniach stosuje się chirurgiczne opracowanie i zaopatrzenie rany. Przy dużych owrzodzeniach może okazać się, że potrzebny będzie przeszczep skóry.
- W razie zakażenia rany stosuje się terapię antybiotykową.
Objawy stopy cukrzycowej i przebieg schorzenia są dla cukrzyków naprawdę uciążliwe i grożą wieloma powikłaniami. Aby uniknąć zespołu stopy cukrzycowej, należy przede wszystkim dbać o właściwie prowadzoną terapię, ale również o zdrowie stóp oraz o ich higienę. Istotnym elementem jest samokontrola poziomu glukozy we krwi, którą wykonuje się w warunkach domowych za pomocą glukometru i pasków testowych do pomiaru glukozy.
Wsparcie dietetyczne jako element terapeutyczny stopy cukrzycowej
Nieleczone objawy stopy cukrzycowej mogą prowadzić do wielu komplikacji, w tym zakażeń, a w ostateczności nawet amputacji. Ważne więc, aby zadbać o kompleksowe leczenie cukrzycy - także terapię żywieniową, która ma kluczowe znaczenie dla tej jednostki chorobowej.
Dieta odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu cukrzycą i jej powikłaniami, w tym stopą cukrzycową. Zbilansowana dieta bogata w warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, zdrowe tłuszcze i niskotłuszczowe źródła białka może pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi i zmniejszeniu ryzyka powikłań. Ważne jest również unikanie produktów wysoko przetworzonych, bogatych w cukry proste i tłuszcze trans.
Regularne posiłki o stałych porach, kontrola wielkości porcji i monitorowanie poziomu cukru we krwi mogą pomóc w utrzymaniu stabilnej glikemii i zapobieganiu powikłaniom stopy cukrzycowej. Dodatkowo, odpowiednia suplementacja witamin i minerałów może wspomóc zdrowie stóp osób z cukrzycą. Wsparcie dietetyczne powinno być integralną częścią leczenia stopy cukrzycowej, wspomagając inne formy terapii i poprawiając ogólny stan zdrowia pacjenta.
mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
