x
Najpopularniejsze frazy
Polecane produkty
Brak produktów dla wpisanej frazy
Dostawa za 0 zł na wybrane zestawy marek Panawit, Panaceris, Nature Pharm Sprawdź! 👆
2024-12-16
Dolegliwości i choroby

Szkarlatyna - objawy, przyczyny, leczenie u dzieci i dorosłych

Szkarlatyna, znana również jako płonica, to choroba zakaźna wywoływana przez paciorkowce z grupy A. Jest to jedna z chorób, która szczególnie często dotyka dzieci, choć może pojawić się również u dorosłych. Charakteryzuje się gorączką, wysypką oraz innymi specyficznymi objawami, które wymagają szybkiej diagnostyki i leczenia. W artykule szczegółowo omówimy przyczyny, objawy oraz metody leczenia szkarlatyny u dzieci, dorosłych i kobiet w ciąży.

 Szkarlatyna
Spis treści

Szkarlatyna (inaczej płonica) – co to za choroba?

Szkarlatyna to bakteryjna choroba zakaźna, której przyczyną jest zakażenie bakteriami Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowcami beta-hemolizującymi grupy A. Te same bakterie wywołują anginę paciorkowcową, ale w przypadku szkarlatyny dochodzi również do reakcji immunologicznej wywołanej przez toksyny erytrogenne produkowane przez bakterie. Efektem jest charakterystyczna wysypka oraz inne objawy ogólnoustrojowe.


Szkarlatyna była niegdyś uważana za chorobę o wysokiej śmiertelności, jednak dzięki rozwojowi medycyny, zwłaszcza antybiotykoterapii, dzisiaj jest skutecznie leczona. Mimo to pozostaje chorobą wymagającą uwagi, ponieważ nieleczona może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak gorączka reumatyczna czy zapalenie nerek.

Szkarlatyna u dzieci

Dzieci są główną grupą narażoną na zakażenie szkarlatyną. Choroba najczęściej występuje między 3. a 10. rokiem życia, a jej transmisja odbywa się drogą kropelkową – przez kontakt z wydzielinami osoby zakażonej, np. podczas kaszlu, kichania czy rozmowy. Ryzyko zakażenia wzrasta w środowiskach zamkniętych, takich jak przedszkola czy szkoły.


Objawy szkarlatyny u dzieci są zwykle bardziej intensywne niż u dorosłych i obejmują:

  • gorączkę dochodzącą do 39–40°C,
  • silne bóle gardła i trudności w połykaniu,
  • wysypkę na skórze, która zaczyna się na tułowiu, a następnie rozprzestrzenia się na kończyny,
  • zaczerwienienie języka, znane jako "język malinowy",
  • zmęczenie i osłabienie.

Szkarlatyna u dziecka nigdy nie powinna więc być bagatelizowana i wymaga pomocy lekarskiej. W przypadku szkarlatyny u dzieci objawy powinny skłonić do szybkiej diagnozy i włączenia antybiotykoterapii. Są to elementy kluczowe, aby uniknąć powikłań i skrócić czas choroby.

Szkarlatyna u dorosłych. Czy można się zarazić?

Wiele osób zastanawia się, czy szkarlatyna jest zaraźliwa dla dorosłych. Choć szkarlatyna kojarzona jest głównie z wiekiem dziecięcym, dorośli również mogą zachorować, zwłaszcza jeśli ich odporność jest osłabiona. Szkarlatyna u dorosłych często przebiega łagodniej, ale nie zawsze – w niektórych przypadkach objawy mogą być równie ciężkie, jak u dzieci.


Dorośli są szczególnie narażeni na zakażenie, jeśli mają bliski kontakt z chorymi dziećmi, np. jako rodzice lub nauczyciele. Objawy u dorosłych są podobne, choć mogą obejmować mniej wyraźną wysypkę. Warto pamiętać, że również u dorosłych szkarlatyna może prowadzić do powikłań, jeśli nie zostanie odpowiednio leczona.

Szkarlatyna w ciąży

Zachorowanie na szkarlatynę w ciąży jest rzadkie, ale może budzić niepokój. Na szczęście, choroba nie wpływa bezpośrednio na rozwój płodu, ale gorączka oraz ogólne osłabienie organizmu mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia kobiety ciężarnej. Leczenie w ciąży polega na zastosowaniu bezpiecznych dla płodu antybiotyków, takich jak penicylina.


Ważne jest, aby kobiety w ciąży, które podejrzewają u siebie szkarlatynę, niezwłocznie skonsultowały się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie i leczenie zapobiegają komplikacjom zarówno u matki, jak i u dziecka.

Szkarlatyna – objawy choroby

Objawy szkarlatyny mogą pojawić się od 1. do 4. dni po zakażeniu. Początek choroby jest zwykle nagły, z wyraźnymi objawami ogólnoustrojowymi i charakterystycznymi cechami wyróżniającymi schorzenie, jakim jest szkarlatyna. Objawy tej choroby warto znać szczegółowo, aby szybko ją rozpoznać i podjąć leczenie.

Gorączka

Wysoka gorączka, często przekraczająca 39°C, jest jednym z pierwszych objawów szkarlatyny. Towarzyszy jej uczucie zimna, dreszcze oraz ogólne osłabienie. Gorączka pojawia się nagle i utrzymuje się przez kilka dni, zazwyczaj do czasu rozpoczęcia antybiotykoterapii.

Ból gardła

Silny ból gardła jest kolejnym charakterystycznym objawem. Gardło jest intensywnie zaczerwienione, a na migdałkach mogą pojawić się białe lub żółtawe naloty. Towarzyszy temu powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, które stają się bolesne przy dotyku. Często trudności w połykaniu sprawiają, że pacjenci unikają jedzenia i picia.

Wysypka drobnoplamista

Jakie są inne charakterystyczne objawy, które daje szkarlatyna? Wysypka to kluczowy objaw płonicy, która odróżnia ją od innych infekcji paciorkowcowych, takich jak angina. Wysypka pojawia się najpierw na klatce piersiowej, szyi i w fałdach skóry (np. pod pachami czy w pachwinach), a następnie rozprzestrzenia się na całe ciało. Ma charakter drobnoplamisty i przypomina dotykiem papier ścierny. W fałdach skórnych mogą pojawić się linie Pastii – ciemniejsze pasma wysypki.

Malinowy język

Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów szkarlatyny jest tzw. malinowy język. W początkowej fazie choroby język może być pokryty białym nalotem, który po kilku dniach ustępuje, odsłaniając intensywnie czerwony, żywoczerwony język z widocznymi powiększonymi brodawkami smakowymi. Jest to jeden z kluczowych objawów, na podstawie którego lekarze diagnozują szkarlatynę. Również pacjenci, chcąc poznać specyficzne objawy, często wpisują w wyszukiwarkę internetową hasło “język szkarlatyna objawy”.

Zaczerwienione policzki i bladość wokół ust

Tzw. trójkąt Fiłatowa to specyficzny objaw widoczny na twarzy chorego. Policzki stają się wyraźnie zaczerwienione, podczas gdy skóra wokół ust pozostaje blada. Kontrast między rumieniem a bladością jest bardzo wyraźny i charakterystyczny dla szkarlatyny.

Objawy ogólne

Chorobie towarzyszą także objawy ogólnego osłabienia organizmu, takie jak:

  • zmęczenie i senność, spowodowane walką organizmu z infekcją,
  • bóle mięśniowe i stawowe, które mogą przypominać dolegliwości występujące podczas grypy,
  • bóle głowy, często umiarkowane, ale utrzymujące się przez kilka dni,
  • nudności, a czasem także wymioty, zwłaszcza u dzieci.

Objawy szkarlatyny mogą różnić się intensywnością w zależności od wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. U dzieci choroba przebiega zwykle ostrzej, podczas gdy u dorosłych objawy mogą być mniej nasilone, co czasem prowadzi do późniejszego rozpoznania choroby. Warto pamiętać, że szybkie wykrycie i rozpoczęcie leczenia jest kluczowe dla uniknięcia groźnych powikłań.

Charakterystyczny objaw szkarlatyny: wysypka

Wysypka w szkarlatynie jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów. Ma drobnoplamisty charakter i przypomina papier ścierny w dotyku. Zaczyna się najczęściej na tułowiu, a następnie obejmuje kończyny i twarz. W fałdach skóry, takich jak pachwiny czy zgięcia łokciowe, wysypka może być intensywniejsza, tworząc tzw. linie Pastii. Po kilku dniach wysypka ustępuje, a skóra, zwłaszcza na dłoniach i stopach, zaczyna się złuszczać. Aby zobaczyć, jak wygląda, wystarczy wpisać w wyszukiwarce internetowej hasło “objawy szkarlatyna zdjęcia” lub “szkarlatyna wysypka zdjęcia”.

Zakażenie szkarlatyną. Jak można mu zapobiec?

Szkarlatyna, będąc chorobą wysoce zakaźną, przenoszoną głównie drogą kropelkową, wymaga szczególnych działań zapobiegawczych, zwłaszcza w miejscach, gdzie przebywają większe grupy ludzi, takich jak przedszkola, szkoły czy domy opieki. Choć nie istnieje szczepionka chroniąca przed szkarlatyną, odpowiednie środki ostrożności mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. Trzeba więc znać odpowiedź na pytanie: szkarlatyna - kiedy zaraża?

Unikanie kontaktu z chorymi osobami

Szkarlatyna przenosi się przez bliski kontakt z osobą zakażoną, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio, np. poprzez dotykanie przedmiotów skażonych wydzielinami z dróg oddechowych. W przypadku zdiagnozowania szkarlatyny u domownika lub kolegi z pracy ważne jest:

  • Ograniczenie bezpośrednich kontaktów, takich jak przytulanie, podawanie ręki czy wspólne używanie tych samych naczyń.
  • Izolacja chorego w trakcie antybiotykoterapii – pacjent przestaje być zakaźny zwykle po 24 godzinach od rozpoczęcia leczenia, ale zaleca się unikanie kontaktu przez kilka dni.

Higiena osobista

Higiena osobista odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu zakażeniom paciorkowcowym, w tym szkarlatynie. Regularne mycie rąk mydłem i ciepłą wodą jest najprostszym i najskuteczniejszym sposobem usuwania drobnoustrojów z powierzchni skóry. Dodatkowo należy pamiętać o:

  • Zakrywaniu ust i nosa podczas kichania lub kaszlu, najlepiej chusteczką jednorazową, którą należy natychmiast wyrzucić.
  • Unikaniu dotykania twarzy, szczególnie nosa, ust i oczu, ponieważ są to główne miejsca wnikania drobnoustrojów do organizmu.
  • Regularnym czyszczeniu i dezynfekcji powierzchni dotykanych przez wiele osób, takich jak klamki, blaty czy piloty do telewizora.

Szybkie leczenie infekcji paciorkowcowych

Infekcje wywołane przez paciorkowce grupy A, takie jak angina paciorkowcowa, mogą prowadzić do rozwoju szkarlatyny, jeśli nie są odpowiednio leczone. Dlatego niezwykle ważne jest:

  • Niezwłoczne zgłaszanie się do lekarza w przypadku bólu gardła, gorączki i innych objawów mogących wskazywać na infekcję paciorkowcową.
  • Przestrzeganie zaleceń dotyczących antybiotykoterapii – zawsze należy dokończyć pełny cykl leczenia, nawet jeśli objawy ustąpiły wcześniej.

Uświadamianie i edukacja

Edukacja na temat szkarlatyny i jej objawów jest kluczowa w zapobieganiu rozprzestrzeniania się choroby. Zarówno dzieci, jak i dorośli powinni wiedzieć, jak ważne jest dbanie o higienę i unikanie kontaktu z osobami chorymi. Placówki edukacyjne powinny promować zdrowe nawyki, np. organizując kampanie informacyjne czy wprowadzając rutynowe mycie rąk.


W przeciwieństwie do wielu innych chorób zakaźnych, takich jak odra czy różyczka, szkarlatyna nie ma dedykowanej szczepionki. Wynika to z faktu, że toksyny odpowiedzialne za objawy szkarlatyny produkowane przez paciorkowce są bardzo zróżnicowane, co utrudnia opracowanie skutecznej immunizacji. Z tego względu przestrzeganie zasad higieny i szybkie leczenie infekcji pozostają najważniejszymi sposobami ochrony przed chorobą.

Podnoszenie odporności organizmu

Silny układ odpornościowy pomaga organizmowi skuteczniej zwalczać infekcje, w tym paciorkowcowe. Aby wzmocnić odporność, warto:

  • Dbać o zrównoważoną dietę bogatą w witaminy (zwłaszcza witaminę C i witaminę D), minerały i białko.
  • Wysypiać się – niedobór snu obniża zdolność organizmu do obrony przed drobnoustrojami.
  • Regularnie uprawiać aktywność fizyczną, która wspiera funkcje układu immunologicznego.

Pomocne może być także stosowanie preparatów wspomagających odporność.

Szkarlatyna - przebieg choroby, ile trwa?

Przebieg szkarlatyny różni się w zależności od wieku pacjenta, stopnia nasilenia objawów oraz momentu, w którym rozpoczęto leczenie. Zwykle choroba trwa od 7 do 10 dni, ale niektóre jej objawy mogą utrzymywać się dłużej. Wysypka, jeden z najbardziej charakterystycznych objawów szkarlatyny, pojawia się już w pierwszych dniach choroby i zaczyna ustępować po około tygodniu. Po jej zniknięciu skóra w miejscach wysypki może się łuszczyć, zwłaszcza na dłoniach i stopach, co czasem trwa nawet kilka tygodni.


Gorączka, która nierzadko sięga powyżej 39°C, ustępuje szybciej – zazwyczaj w ciągu 2–4 dni od rozpoczęcia antybiotykoterapii. Podobnie dzieje się z innymi objawami ogólnymi, takimi jak ból gardła, bóle mięśniowe czy osłabienie.


Warto pamiętać, że kluczowym czynnikiem wpływającym na przebieg szkarlatyny jest szybkie wdrożenie leczenia. Dzięki odpowiedniej terapii antybiotykowej możliwe jest nie tylko skrócenie czasu trwania choroby, ale także zminimalizowanie ryzyka powikłań, takich jak zapalenie ucha, gorączka reumatyczna czy problemy z nerkami.

Z czym można pomylić szkarlatynę? Diagnostyka i rozpoznanie

Wiedza, jak wygląda szkarlatyna, jest bardzo istotna. Dlaczego? Szkarlatynę można pomylić z innymi chorobami wirusowymi lub bakteryjnymi, które powodują wysypkę, takimi jak:

  • odra,
  • różyczka,
  • mononukleoza zakaźna,
  • alergie skórne.

Diagnostyka opiera się na wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz wykonaniu wymazu z gardła, który potwierdza obecność paciorkowców.

Jak przebiega leczenie szkarlatyny?

Wśród chorób, które wymagają szybkiej konsultacji lekarskiej, niewątpliwie znajduje się szkarlatyna. Objawy u dziecka i dorosłego powinny nas zaniepokoić i skłonić do szybkiej wizyty lekarskiej. Leczenie szkarlatyny polega na zastosowaniu antybiotyków, najczęściej penicyliny lub amoksycyliny. Terapia trwa zwykle 10 dni, choć poprawa następuje już po kilku dniach. Ważne jest, aby zakończyć pełny cykl antybiotykoterapii, aby uniknąć nawrotu choroby lub powikłań. Dodatkowo zaleca się:

Wiele osób zadaje sobie też pytanie, czy groźna jest choroba szkarlatyna. Objawy u dzieci i dorosłych, jeśli będą odpowiednio leczone, nie powinny doprowadzić do groźnych dla zdrowia powikłań.

Powikłania po szkarlatynie

Nieleczona szkarlatyna może prowadzić do powikłań, takich jak:

  • gorączka reumatyczna,
  • zapalenie nerek (kłębuszkowe zapalenie nerek),
  • zapalenie stawów,
  • zapalenie ucha środkowego,
  • posocznica (sepsa).

Szybka diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla uniknięcia tych groźnych komplikacji, zwłaszcza jeśli występuje szkarlatyna u dziecka. Objawy u dorosłych także nie powinny być ignorowane.


Podsumowując, objawy szkarlatyny mogą różnić się intensywnością w zależności od wieku i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. U dzieci choroba przebiega zwykle ostrzej, podczas gdy u dorosłych objawy mogą być mniej nasilone, co czasem prowadzi do późniejszego rozpoznania choroby. Warto pamiętać, że szybkie wykrycie i rozpoczęcie leczenia jest kluczowe dla uniknięcia groźnych powikłań.


Źródła:

  1. Medycyna Praktyczna, Wiercińska M., Szkarlatyna (płonica) - objawy i leczenie, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/74624,szkarlatyna-plonica [dostęp 16.12.2024]
  2. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Miechowie, Szkarlatyna - objawy, leczenie, zapobieganie, https://www.gov.pl/web/psse-miechow/szkarlatyna---objawy-leczenie-zapobieganie [dostęp 16.12.2024]
  3. Gerd Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: PZWL, 2006
Zdjęcie autora
Autor
mgr farm. Szymon Dybalski

Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.

Powiązane kategorie produktowe

Podobne wpisy
Wielu młodych rodziców, których dzieci wchodzą w wiek szkolny zastanawia się, na jakie choroby zakaźne...
CZYTAJ
Szkarlatyna (płonica) to choroba zakaźna, która przeważnie występuje u dzieci, jednak może pojawić się również...
CZYTAJ
Zapalenie gardła jest jedną z najczęstszych dolegliwości górnych dróg oddechowych. Może być wywołane zarówno przez...
CZYTAJ
Certyfikaty i wyróżnienia