Urazy sportowe – najczęstsze kontuzje i metody łagodzenia bólu
Sport to zdrowie, ale intensywna aktywność fizyczna wiąże się także z ryzykiem urazów i kontuzji. Od drobnych stłuczeń po poważne naciągnięcia mięśni – sportowcy na każdym poziomie mogą doświadczać różnego rodzaju dolegliwości. Przyjrzyjmy się najczęstszym urazom sportowym, ich przyczynom oraz sposobom łagodzenia bólu i leczenia.

Skąd biorą się urazy w sporcie?
Zgodnie z badaniami EU Injury Database urazy, do których dochodzi podczas wykonywania aktywności fizycznej, stanowią ok. 18% wszystkich urazów, które wymagają leczenia szpitalnego. Można więc przyjąć, że każdego roku cierpi na nie blisko 6 mln osób aktywnych, z czego 10% stanowią osoby wymagające hospitalizacji przez minimum 1 dzień [1].
Urazy sportowe mogą mieć różnorodne przyczyny, które zależą zarówno od rodzaju wykonywanej aktywności, jak i indywidualnych cech sportowca. Do najczęstszych czynników prowadzących do kontuzji należą:•
- Przeciążenie organizmu – intensywne treningi, zbyt duża ilość ćwiczeń bez odpowiedniej regeneracji, niewystarczająca rozgrzewka, czy brak rozciągania po wysiłku mogą prowadzić do przeciążeń.
- Niewłaściwa technika – błędna technika wykonywania ćwiczeń zwiększa ryzyko urazów, zwłaszcza w dyscyplinach wymagających powtarzalnych ruchów.
- Złe wyposażenie – niewłaściwe obuwie, brak ochraniaczy czy źle dobrane sprzęty mogą prowadzić do kontuzji, np. źle amortyzujące buty biegowe zwiększają ryzyko problemów ze stawami.
- Brak przygotowania i wcześniejsze urazy – osoby, które podejmują aktywność fizyczną bez odpowiedniego przygotowania, są bardziej narażone na urazy. Niewystarczające wzmocnienie mięśni, słaba kondycja czy brak elastyczności zwiększają ryzyko kontuzji. Urazów statystycznie częściej doznają też osoby, które w przeszłości borykały się już z kontuzjami sportowymi.
- Czynniki zewnętrzne – warunki pogodowe, powierzchnia, na której uprawiany jest sport, czy kontakt z innymi zawodnikami to kolejne potencjalne przyczyny urazów [2, 3].
Urazy sportowe przewlekłe i ostre
Urazy sportowe można podzielić na dwie główne kategorie: przewlekłe i ostre. Każdy z tych rodzajów różni się zarówno mechanizmem powstawania, jak i sposobem leczenia.
Urazy przewlekłe wynikają z długotrwałego przeciążenia tkanek i mięśni. Powstają stopniowo, zazwyczaj przez brak odpoczynku, niewłaściwą technikę ćwiczeń lub nieodpowiedni sprzęt. Do najczęstszych urazów przewlekłych zaliczamy zapalenia ścięgien, zmęczeniowe złamania kości czy przeciążenie stawów.
Urazy ostre natomiast to nagłe kontuzje, które zwykle wynikają z gwałtownego ruchu, upadku czy zderzenia. Do urazów ostrych należą skręcenia, zwichnięcia, złamania czy stłuczenia [3].
Najczęstsze kontuzje i urazy sportowe
Istnieje wiele rodzajów urazów sportowych, z których najczęstsze obejmują uszkodzenia stawów, mięśni oraz kości. Przeważnie spotykane urazy, na które narażeni są sportowcy to zwichnięcia, skręcenia, stłuczenia, otarcia i skaleczenia. W wyniku regularnego wysiłku mogą też wystąpić stany zapalne tkanek miękkich [3].
Skręcenia, zwichnięcia i nadwyrężenia stawów
Skręcenia, zwichnięcia i nadwyrężenia są jednymi z najczęstszych kontuzji, z jakimi borykają się osoby aktywne fizycznie [3]. Skręcenie stawu następuje, gdy więzadła – struktury łączące kości w stawie – zostają nadmiernie rozciągnięte lub zerwane. Najbardziej podatne na tego typu urazy są stawy kolanowe, skokowe oraz nadgarstki. Skręcenie może objawiać się obrzękiem, bólem, trudnością w poruszaniu stawem oraz niestabilnością. Czym różni się skręcenie od zwichnięcia? Podstawowa różnica między nimi dotyczy mechanizmu powstawania urazu. W przypadku zwichnięcia dochodzi do utraty kontaktu między powierzchniami stawowymi. Przy skręceniu łączność ta zostaje zachowana, a z biegiem czasu staw sam wraca na swoje miejsce. Nadwyrężenie stawu, choć mniej poważne, polega na przeciążeniu mięśni i więzadeł bez ich zerwania [4].
Naciągnięcie lub naderwanie mięśnia
Kolejnym częstym urazem są naciągnięcia lub naderwania mięśni. Dochodzi do nich w momencie, gdy mięsień zostaje nadmiernie obciążony, na przykład podczas szybkiego biegu, gwałtownego ruchu czy podnoszenia ciężarów. Objawy to ostry ból, trudności w poruszaniu uszkodzonym mięśniem oraz obrzęk. Naderwanie mięśnia jest poważniejsze, gdyż wiąże się z uszkodzeniem włókien mięśniowych, co może wymagać długotrwałej rehabilitacji.
W leczeniu tego typu urazów kluczowy jest odpoczynek, stosowanie zimnych okładów w pierwszych godzinach po kontuzji, a następnie rehabilitacja, mająca na celu przywrócenie pełnej funkcji mięśnia [5].
Stłuczenia
Stłuczenie to najczęściej występujący rodzaj urazu, zwłaszcza w dyscyplinach kontaktowych, takich jak piłka nożna, koszykówka czy sporty walki. Stłuczenia powstają w wyniku uderzenia, które powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych pod skórą, co prowadzi do powstania siniaka. Ból, obrzęk oraz zmiana koloru skóry to typowe objawy stłuczeń.
Chociaż stłuczenia zwykle nie wymagają intensywnej opieki medycznej, to w przypadku silnych uderzeń, które mogą wpłynąć na głębiej położone tkanki, warto skonsultować się z lekarzem. Standardowym postępowaniem jest stosowanie środków przeciwbólowych i okładów z lodu, aby zmniejszyć obrzęk i ból [3,5].
Stany zapalne tkanek miękkich
Stany zapalne tkanek miękkich to częsta dolegliwość wśród sportowców, wynikająca z przeciążeń i powtarzalnych ruchów. Powstają one na skutek zbyt intensywnego treningu w stosunku do przygotowania czynnościowego organizmu [3]. Do najbardziej typowych problemów należą:
- Zapalenie ścięgien – to stan zapalny, który dotyka ścięgien, najczęściej w wyniku ich nadmiernego przeciążenia. Objawia się bólem, sztywnością oraz ograniczoną ruchomością stawu, w którym doszło do zapalenia. Przykładem może być zapalenie ścięgna Achillesa u biegaczy [6].
- Łokieć tenisisty – choć nazwa sugeruje związek z tenisem, łokieć tenisisty to uraz, który może wystąpić w każdej dyscyplinie obciążającej nadgarstek i przedramię. Powstaje wskutek mikrourazów w okolicy przyczepu mięśni prostowników nadgarstka do kości ramiennej. Objawia się bólem w okolicy zewnętrznej części łokcia [7].
- Zapalenie torebki stawowej – to stan zapalny kaletki maziowej, czyli struktury wypełnionej płynem, która amortyzuje stawy. Zapalenie torebki stawowej często występuje w okolicy kolan, łokci czy bioder i objawia się obrzękiem, bólem oraz ograniczoną ruchomością [8].
- Zapalenie okołostawowe – obejmuje tkanki otaczające stawy, takie jak więzadła, mięśnie i ścięgna. Powstaje w wyniku przeciążeń, a jego objawy to ból, sztywność i ograniczona ruchomość. Często dotyka barku, co prowadzi do tzw. zamrożonego barku, czyli zesztywnienia stawu ramiennego [8].
Urazy sportowe - leczenie i sposoby łagodzenia bólu
Leczenie urazów sportowych zależy od ich rodzaju oraz stopnia uszkodzenia tkanek. W przypadku większości kontuzji jako pierwszą pomoc stosuje się tzw. metodę RICE (z ang. rest, ice, compression, elevation), która obejmuje odpoczynek, chłodzenie, ucisk oraz uniesienie kontuzjowanego obszaru.
- Odpoczynek – kluczowym elementem regeneracji po urazie jest odpoczynek. Nadmierna aktywność może pogłębić kontuzję, dlatego ważne jest, aby pozwolić organizmowi na regenerację.
- Chłodzenie – stosowanie okładów z lodu pomaga zmniejszyć obrzęk i łagodzi ból. Powinno się unikać bezpośredniego kontaktu lodu ze skórą, aby nie doprowadzić do odmrożeń.
- Kompresja – bandaże elastyczne lub opaski kompresyjne pomagają zredukować opuchliznę oraz stabilizują uszkodzony obszar.
- Uniesienie – trzymanie uszkodzonej kończyny wyżej od poziomu serca pomaga w zmniejszeniu opuchlizny poprzez lepszy odpływ krwi i limfy.
W niektórych przypadkach, zwłaszcza w sytuacji poważniejszych urazów, takich jak zerwanie więzadeł czy złamania, konieczne może być przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego. Po operacji kluczowa jest rehabilitacja, która przywraca pełną funkcjonalność uszkodzonych struktur [4].
Farmakoterapia w postaci leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych może również odgrywać istotną rolę w łagodzeniu bólu, zwłaszcza w początkowej fazie leczenia. Produkty Voltaren* dostępne w formie żelu, kapsułek miękkich i tabletek, zawierają diklofenak, który jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ). Diklofenak działa poprzez blokowanie syntezy prostaglandyn - substancji odpowiedzialnych w organizmie za ból i stany zapalne. Dzięki temu pomaga w redukcji bólu i łagodzeniu stanów zapalnych. Voltaren MAX* w formie żelu nakłada się na skórę na bolące miejsce w celu łagodzenia bólu, zmniejszenia obrzęku i wsparcia procesu leczenia. Voltaren Acti Forte* i Voltaren Express Forte* w formie doustnej szybko łagodzą uczucie bólu [9].
Jak zapobiegać kontuzjom?
Najlepszym sposobem radzenia sobie z kontuzjami jest ich unikanie. Oto kilka sprawdzonych zasad, które mogą pomóc w zapobieganiu urazom sportowym:
- Odpowiednia rozgrzewka i rozciąganie – przed każdą aktywnością fizyczną ważne jest rozgrzanie mięśni oraz przygotowanie stawów do intensywnej pracy. Rozciąganie po treningu pomaga rozluźnić mięśnie i przywrócić ich elastyczność.
- Technika i kontrola ruchu – poprawna technika ćwiczeń oraz kontrolowanie ruchów są kluczowe w unikaniu przeciążeń i urazów. Warto korzystać z pomocy trenerów lub fizjoterapeutów, którzy mogą skorygować błędne wzorce ruchowe.
- Dostosowanie obciążenia do możliwości – zbyt intensywne treningi, szczególnie u początkujących sportowców, mogą prowadzić do przeciążeń. Ważne jest stopniowe zwiększanie intensywności i obciążenia treningowego.
- Regeneracja i odpoczynek – regeneracja między treningami jest kluczowa dla uniknięcia kontuzji. Odpoczynek pozwala organizmowi na odbudowę tkanek i przygotowanie się do kolejnych wyzwań.
- Odpowiedni sprzęt – dobór odpowiednich butów, odzieży i sprzętu sportowego jest istotny, aby uniknąć nadmiernych przeciążeń i urazów mechanicznych [10].
Uprawianie sportu wiąże się z ryzykiem urazów, ale poprzez przestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa i dbanie o swoje ciało można znacznie zmniejszyć to ryzyko. Pamiętajmy, że odpowiednia profilaktyka jest kluczem do długotrwałej i bezpiecznej aktywności fizycznej.
*To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Nie przekraczaj maksymalnej dawki leku. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
*Artykuł sponsorowany
Voltaren MAX, 23,2 mg/g, żel 1 gram produktu Voltaren MAX zawiera 23,2 mg diklofenaku dietyloamoniowego (Diclofenacum diethylammonium), co odpowiada 20 mg diklofenaku sodowego. Wskazania do stosowania Voltaren MAX jest wskazany do stosowania u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 14 lat. Produkt działa przeciwbólowo, przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo. Stosowany jest w miejscowym leczeniu: Dorośli i młodzież powyżej 14 lat: pourazowych stanów zapalnych ścięgien, więzadeł, mięśni i stawów (np. powstałych wskutek skręceń, nadwerężeń lub stłuczeń),bólu pleców ,ograniczonych stanów zapalnych tkanek miękkich takich, jak: zapalenie ścięgien, łokieć tenisisty, zapalenie torebki stawowej, zapalenie okołostawowe. Dorośli (powyżej 18 lat) ograniczonych i łagodnych postaci choroby zwyrodnieniowej stawów Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 23.02.2024
Voltaren Acti Forte 25 mg, tabletki powlekane. Jedna tabletka powlekana produktu leczniczego Voltaren Acti Forte zawiera 25 mg diklofenaku potasowego (Diclofenacum kalicum). Wskazania do stosowania Ból mięśni, bóle reumatyczne, ból głowy, ból zęba, ostry ból okolicy lędźwiowo krzyżowej (ból pleców), bóle menstruacyjne. Leczenie objawów grypy i przeziębienia (bóle i gorączka), ból gardła. Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 22.XI.2023
Voltaren Express Forte25 mg, kapsułki miękkie. Jedna kapsułka miękka zawiera 25 mg diklofenaku potasowego (Diclofenacum kalicum). Wskazania do stosowania Voltaren Express Forte stosuje się w bólach mięśni, bólach reumatycznych, ostrym bólu okolicy lędźwiowo-krzyżowej (ból pleców), bólu głowy, bólu zębów, bolesnym miesiączkowaniu. Leczenie objawów grypy i przeziębienia (bóle uogólnione, gorączka), bólu gardła. Podmiot odpowiedzialny Haleon Poland Sp. z o.o. 22.XI.2023
Źródła:
- Polinder S., Meerding J.W., Toet H., van Baar M., Mulder S., van Beek E. Asurveillance based assessment of medical costs of injury in Europe, Erasmus University & Consumer Safety Institute, Amsterdam, 2004.
- Rusek W., Pop T., Jarochowicz S., Cieplińska E., Glista J., Najczęstsze urazy kończyn górnych i dolnych u dzieci i młodzieży, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, 4/2010.
- Złotkowska R., Skiba M., Mroczek A., Bilewicz-Wyrozumska T., Król K., Lar K., Zbrojkiewicz E., Negatywne skutki aktywności fizycznej oraz uprawiania sportu, Hygeia Public Health, 1/2015.
- Sułko J., Skręcenie stawu skokowego (pot. skręcenie kostki), https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/165580,skrecenie-stawu-skokowego-skrecenie-kostki [dostęp 26.09.2024]
- Sułko J., Zamknięte obrażenia tkanek miękkich, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/165546,zamkniete-obrazenia-tkanek-miekkich [dostęp 26.09.2024]
- Przeklasa-Muszyńska A., Jak leczyć zapalenia przewlekłe ścięgien (tzw. entezopatie) np. ścięgna Achillesa?, https://www.mp.pl/bol/ekspert/76765,jak-leczyc-zapalenia-przewlekle-sciegien-tzw-entezopatie-np-sciegna-achillesa [dostęp 26.09.2024]
- Stępień K., Łokieć tenisisty i łokieć golfisty – entezopatie stawu łokciowego, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/248223,lokiec-tenisisty-i-lokiec-golfisty-entezopatie-stawu-lokciowego [dostęp 26.09.2024]
- Wiercińska M., Infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów, https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/140769,infekcyjne-septyczne-zapalenie-stawow [dostęp 26.09.2024]
- https://www.voltaren.pl/bol/voltaren-zel/ [dostęp 26.09.2024]
- Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Myśliborzu, Profilaktyka urazów sportowych: Zasady bezpiecznego uprawiania aktywności fizycznej, https://www.gov.pl/web/psse-mysliborz/profilaktyka-urazow-sportowych-zasady-bezpiecznego-uprawiania-aktywnosci-fizycznej [dostęp 26.09.2024]

mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
Powiązane kategorie produktowe