Autyzm – objawy, diagnoza i perspektywy

Objawy autyzmu

Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) są złożone i mogą objawiać się na wiele różnych sposobów. Niektóre objawy mogą być zauważalne już w wieku niemowlęcym, podczas gdy inne mogą nie stać się oczywiste do późniejszego okresu dzieciństwa. Wśród typowych objawów autyzmu często wymienia się: trudności z interakcją społeczną, problemy z komunikacją, ograniczone i powtarzalne wzorce zachowań, czy nietypowe reakcje na bodźce sensoryczne.

• Trudności z interakcją społeczną: osoby z autyzmem mogą mieć trudności z nawiązywaniem i utrzymaniem relacji społecznych. Mogą na przykład nie reagować na swoje imię, unikać kontaktu wzrokowego, mieć trudności z rozumieniem uczuć innych osób lub nie umieć interpretować sygnałów niewerbalnych.
• Problemy z komunikacją: osoby z autyzmem mogą mieć opóźnienia w rozwoju mowy lub mogą nie rozwijać umiejętności mówienia w ogóle. Mogą używać nietypowego tonu lub rytmu mowy, powtarzać słowa lub frazy, które słyszały (echolalia), lub mieć trudności z prowadzeniem rozmów.
• Ograniczone i powtarzalne wzorce zachowań: osoby z autyzmem mogą mieć szczególne zainteresowania lub obsesje, mogą upodobać sobie rutynowe czynności i mogą być niezwykle zaniepokojone zmianami w swojej rutynie. Mogą również wykazywać stereotypowe zachowania, takie jak machanie rękami, kołysanie ciałem czy obracanie przedmiotami.
• Reakcje sensoryczne: osoby z autyzmem mogą reagować nietypowo na bodźce sensoryczne. Mogą być nadwrażliwe na dźwięki, światło, dotyk, smaki lub zapachy, lub mogą wykazywać niewrażliwość na ból czy temperaturę.

Należy pamiętać, że objawy te mogą występować w różnym stopniu i mogą się różnić w zależności od osoby. Diagnoza autyzmu zwykle opiera się na ocenie tych objawów przez specjalistę zdrowia psychicznego lub pediatrę.

Diagnozowanie autyzmu

• Diagnozowanie zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) jest procesem, który obejmuje wielu specjalistów i wiele różnych ocen. Autyzm jest zazwyczaj diagnozowany w dzieciństwie, chociaż może być również diagnozowany u dorosłych. Proces diagnozowania autyzmu może obejmować: obserwację, wstępną ocenę, ocenę specjalistyczną, ocenę wielodyscyplinarną oraz podsumowanie i planowanie.
• Obserwacja: pierwszym krokiem diagnozowania autyzmu jest zwykle obserwacja dziecka przez rodziców, opiekunów lub nauczycieli. Mogą zauważyć opóźnienia lub nietypowe wzorce zachowania w zakresie interakcji społecznych, komunikacji i zachowań. Lekarze pediatrzy często przeprowadzają rutynowe badania przesiewowe w kierunku ASD podczas regularnych wizyt kontrolnych.
• Wstępna ocena: jeżeli na podstawie badań przesiewowych lub obserwacji istnieje podejrzenie ASD, dziecko jest skierowane do dalszej oceny. Ta wstępna ocena może obejmować badanie fizyczne, testy słuchu i wzroku, a także ocenę umiejętności językowych, społecznych i poznawczych dziecka.
• Ocena przez specjalistę: jeśli wstępne oceny wskazują na możliwość ASD, dziecko zostanie skierowane do specjalisty, takiego jak psycholog, neurolog, psychiatra dziecięcy lub specjalista od zaburzeń rozwojowych, który przeprowadzi bardziej szczegółowe badania. Specjaliści mogą korzystać z różnych narzędzi do diagnozowania ASD, takich jak Autism Diagnostic Observation Schedule (ADOS) lub Autism Diagnostic Interview-Revised (ADI-R). • Ocena wielodyscyplinarna: w wielu przypadkach może być potrzebna ocena wielodyscyplinarna, obejmująca logopedów, terapeutów zajęciowych, pedagogów specjalnych i innych specjalistów. Mogą oni pomóc w ocenie konkretnych obszarów, takich jak mowa, motoryka, umiejętności społeczne, zdolności akademickie, a także ocenić potrzeby wsparcia i interwencji.
• Podsumowanie i planowanie: po zakończeniu ocen, specjaliści złożą raport i omówią wyniki z rodzicami lub opiekunami. Jeżeli ASD zostanie zdiagnozowane, zespół pomoże stworzyć plan interwencji i wsparcia, który może obejmować terapię behawioralną, terapię mowy, terapię zajęciową, wsparcie edukacyjne i inne interwencje.

Diagnoza autyzmu jest procesem, który wymaga czasu i cierpliwości. Każde dziecko jest inne, a objawy autyzmu mogą się różnić, dlatego tak ważne jest dokładne i szczegółowe ocenianie.

Strategie i techniki porozumienia się z autystycznym dzieckiem

Komunikacja z dzieckiem z zaburzeniem ze spektrum autyzmu (ASD) może być wyzwaniem, ale istnieją strategie, które mogą pomóc ułatwić tę interakcję.

• Używaj jasnych i prostych instrukcji: dzieci z ASD mogą mieć trudności z przetwarzaniem skomplikowanych zdań. Używaj jasnych, konkretnych instrukcji i unikaj abstrakcyjnego języka.
• Bądź cierpliwy: dzieci z ASD mogą potrzebować więcej czasu na przetworzenie informacji i reakcję. Daj dziecku czas na odpowiedź przed kontynuowaniem konwersacji lub przechodzeniem do następnej myśli.
• Używaj pomocy wizualnych: dzieci z ASD często przyswajają informacje wizualnie lepiej niż werbalnie. Używanie obrazków, diagramów, znaków i symboli może pomóc w komunikacji.
• Wykorzystaj zainteresowania dziecka: dzieci z ASD często mają szczególne zainteresowania. Wykorzystaj te zainteresowania do nawiązania komunikacji i zaangażowania dziecka.
• Praktykuj komunikację społeczną: zamiast skupiać się tylko na rozwijaniu umiejętności językowych, pracuj nad umiejętnościami społecznymi, takimi jak utrzymanie kontaktu wzrokowego, czytanie wskazówek niewerbalnych i interpretacja emocji.
• Wykorzystaj techniki terapii behawioralnej: terapia behawioralna może pomóc w nauczaniu umiejętności komunikacyjnych.
• Bądź konsekwentny: dzieci z ASD często wolą rutynę i przewidywalność. Stosowanie konsekwentnych komunikatów i rutyn może pomóc w łatwiejszym zrozumieniu.
• Używaj pozytywnego wzmacniania: chwal dziecko za udaną komunikację. To może pomóc w utrwaleniu tych umiejętności i motywować do dalszego uczestnictwa w interakcjach.

Warto pamiętać, że każde dziecko jest inne i to, co działa u jednego dziecka, może nie działać u innego. Ważne jest, aby dostosować te strategie do indywidualnych potrzeb i zdolności dziecka.