Biegunka - przyczyny, leczenie i zapobieganie

Główne przyczyny biegunki

Biegunka może mieć wiele przyczyn, a najczęściej wymienianymi są: infekcje, spożycie niewskazanych potraw czy napojów, niektóre leki, choroby jelit, stres i lęk, a także nadużycie alkoholu

• Infekcje: biegunka jest często spowodowana infekcją jelit, zwłaszcza przez wirusy (np. rotawirusy, norowirusy), bakterie (np. Escherichia coli, Salmonella, Shigella, Campylobacter) lub pasożyty (np. Giardia). Te infekcje są często wynikiem zjedzenia zanieczyszczonego jedzenia lub picia zanieczyszczonej wody, a czasami mogą być wynikiem kontaktu z osobą zakażoną.
• Spożycie nieodpowiednich pokarmów lub napojów: niektóre pokarmy i napoje mogą prowadzić do biegunki, zwłaszcza te, które są zbyt tłuste, ostre lub które zawierają dużo cukru. Ponadto, niektóre osoby są wrażliwe lub nietolerancyjne na pewne pokarmy, takie jak mleko lub gluten, co może powodować biegunkę.
• Leki: niektóre leki, zwłaszcza antybiotyki, mogą powodować biegunkę. Antybiotyki mogą zaburzyć równowagę bakterii w jelitach, co może prowadzić do biegunki.
• Choroby jelit: przewlekłe choroby jelit, takie jak choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia, zespół jelita drażliwego, mogą prowadzić do nawracającej biegunki.
• Stres i lęk: u niektórych osób intensywny stres lub lęk mogą powodować biegunkę.
• Nadużycie alkoholu: alkohol może podrażniać przewód pokarmowy i prowadzić do biegunki.

Objawy biegunki

Biegunka jest zdefiniowana jako trzy lub więcej luźnych lub wodnistych stolców w ciągu dnia. Może występować z różnym nasileniem i być towarzysząca innymi objawami, w zależności od przyczyny.

• Częste luźne lub wodniste stolce: to najbardziej charakterystyczny objaw biegunki. Stolec może również zawierać śluz, tłuszcz lub krew, w zależności od przyczyny biegunki.
• Ból brzucha i skurcze: to bardzo częste objawy biegunki. Ból zazwyczaj ustępuje po wypróżnieniu.
• Nagłe poczucie potrzeby wypróżnienia: biegunce często towarzyszy uczucie nagłego i niekontrolowanego parcia na stolec.
• Gorączka: w niektórych przypadkach, zwłaszcza jeśli biegunka jest spowodowana infekcją, może wystąpić gorączka.
• Nudności i wymioty: te objawy mogą towarzyszyć biegunce, zwłaszcza jeśli jest ona spowodowana infekcją żołądkowo-jelitową.
• Oznaki odwodnienia: długotrwała lub ciężka biegunka może prowadzić do odwodnienia, co może objawiać się suchością w ustach, rzadkim oddawaniem moczu, szybkim biciem serca, zawrotami głowy i osłabieniem.
• Utrata apetytu: niektóre osoby doświadczają utraty apetytu podczas odcinka biegunki. Jeżeli biegunka jest ciężka, trwa dłużej niż kilka dni, towarzyszy jej wysoka gorączka, widoczna jest krew w stolcu, występują oznaki odwodnienia, lub jeżeli osoba jest bardzo młoda (np. niemowlę) lub w podeszłam wieku, konieczna jest niezwłoczna konsultacja z lekarzem.

Farmakologiczne leczenie biegunki

Leczenie biegunki zazwyczaj skupia się na uzupełnieniu utraconych płynów i elektrolitów, aby zapobiec odwodnieniu, co często można osiągnąć poprzez picie dużych ilości wody, wywarów lub napojów nawadniających. W niektórych przypadkach konieczne może być podanie leków, które mogą pomóc w kontroli lub skróceniu czasu trwania biegunki.

• Loperamid: jest to lek przeciwbiegunkowy, który działa poprzez spowolnienie ruchów jelit, co pozwala na większe wchłanianie wody i skutkuje twardszymi stolcami. • Leki antybiotykowe: jeśli biegunka jest spowodowana infekcją bakteryjną, może być konieczne leczenie antybiotykami.
• Aktywny węgiel: to popularny środek stosowany do leczenia różnych dolegliwości trawiennych, w tym biegunki. Działa on poprzez wiązanie szkodliwych substancji i toksyn w przewodzie pokarmowym, co pomaga zapobiec ich wchłanianiu przez organizm.
• Probiotyki: w niektórych przypadkach, zwłaszcza w przypadku biegunki poantybiotykowej, probiotyki mogą pomóc w odbudowie zdrowej flory bakteryjnej w jelitach, co może skrócić czas trwania biegunki.

Ważne jest, aby zawsze skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą przed rozpoczęciem jakiegokolwiek leczenia farmakologicznego biegunki, szczególnie jeśli jest ona ciężka, trwa dłużej niż kilka dni, towarzyszy jej gorączka, jest widoczna krew w stolcu, lub jeśli występują oznaki odwodnienia. W niektórych przypadkach, biegunka jest naturalnym sposobem organizmu na pozbycie się infekcji, więc tłumienie biegunki np. popularnym loperamidem nie zawsze jest najlepszym rozwiązaniem.

Domowe sposoby na biegunkę

W przypadku łagodnej biegunki, istnieje kilka domowych sposobów na jej leczenie.

• Nawodnienie: najważniejszym aspektem leczenia biegunki jest nawodnienie. Utrata płynów i elektrolitów z powodu biegunki może prowadzić do odwodnienia. Należy pić dużo płynów, takich jak woda, buliony, herbaty ziołowe, a także stosować roztwory nawadniające dostępne bez recepty.
• Dieta BRAT: dieta BRAT (banany, ryż, jabłka, tosty) jest często zalecana podczas biegunki. Są to pokarmy o niskiej zawartości błonnika, które mogą pomóc utwardzić stolec.
• Unikanie pewnych pokarmów: unikanie tłustych, pikantnych lub trudnych do strawienia pokarmów, które mogą pogorszyć biegunkę. Do tych pokarmów należą mleko i inne produkty mleczne (u niektórych osób), owoce i warzywa surowe, produkty zawierające kofeinę, jak kawa i napoje gazowane.
• Probiotyki: probiotyki, które są "dobrymi" bakteriami, mogą pomóc w odbudowie zdrowej flory bakteryjnej w jelitach. Można je znaleźć w niektórych jogurtach i innych produktach fermentowanych, a także w formie suplementów.
• Herbaty ziołowe: Niektóre herbaty ziołowe, takie jak rumianek, mięta pieprzowa i imbir, mogą pomóc złagodzić skurcze żołądka i jelit.

Jeśli biegunka jest ciężka, trwa dłużej niż kilka dni, towarzyszy jej gorączka, jest widoczna krew w stolcu, lub jeśli występują oznaki odwodnienia, należy skonsultować się z lekarzem.

Konsekwencje przewlekłej biegunki

Przewlekła biegunka, która trwa kilka tygodni lub dłużej, może prowadzić do różnych poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym do: odwodnienia, niedoboru składników odżywczych, zmniejszenia masy ciała, uszkodzenia błony śluzowej żołądka, a nawet do problemów emocjonalnych i psychologicznych.

• Odwodnienie: biegunka może prowadzić do utraty dużych ilości wody i elektrolitów, co może prowadzić do odwodnienia. Objawy odwodnienia mogą obejmować suchość w ustach, rzadkie oddawanie moczu, szybkie bicie serca, zawroty głowy, a nawet utratę przytomności.
• Niedobór składników odżywczych: przewlekła biegunka może prowadzić do niedoboru składników odżywczych, ponieważ organizm nie jest w stanie skutecznie przyswajać wszystkich składników odżywczych z pożywienia. Może to prowadzić do niedoboru witamin i minerałów, a w ciężkich przypadkach do niedożywienia.
• Zmniejszenie masy ciała: przewlekła biegunka może prowadzić do utraty masy ciała, szczególnie jeśli jest towarzysząca utrata apetytu lub jeśli organizm nie jest w stanie przyswajać wystarczającej ilości kalorii z pożywienia.
• Uszkodzenie błony śluzowej jelit: przewlekła biegunka może prowadzić do uszkodzenia błony śluzowej jelit, co może powodować dodatkowe problemy zdrowotne, takie jak zespół jelita drażliwego.
• Problemy emocjonalne i psychologiczne: przewlekła biegunka może prowadzić do problemów emocjonalnych i psychologicznych, takich jak stres, lęk i depresja, szczególnie jeśli wpływa negatywnie na jakość życia osoby.

Przewlekła biegunka wymaga pilnej konsultacji lekarskiej, aby ustalić jej przyczynę i zaplanować odpowiednie leczenie. Przewlekła biegunka może być objawem poważnej choroby, takiej jak choroba zapalna jelit, zespół jelita drażliwego, choroba celiakia, lub nawet rak jelita.

Zapobieganie biegunce: higiena, dieta i styl życia

Biegunka jest często spowodowana infekcją, która może być przenoszona poprzez jedzenie, picie lub bezpośredni kontakt z bakteriami, wirusami lub pasożytami. Aby zapobiec biegunce należy przede wszystkim: dbać o higienę, spożywać bezpieczną żywność i wodę, utrzymywać zdrowy styl życia oraz rozważyć szczepienia przeciwko rotawirusom.

• Higiena: dokładne mycie rąk jest jednym z najważniejszych sposobów zapobiegania rozprzestrzenianiu się infekcji, które mogą powodować biegunkę. Należy myć ręce wodą i mydłem przez co najmniej 20 sekund, szczególnie przed przygotowywaniem lub jedzeniem jedzenia, po użyciu łazienki, po zmianie pieluch i po kontakcie z osobami chorymi.
• Bezpieczeństwo żywności: ważne jest, aby prawidłowo przechowywać, przygotowywać i gotować żywność, aby zapobiec zakażeniu. Należy unikać spożywania niepasteryzowanych produktów mlecznych, surowych lub niedogotowanych owoców morza, mięsa i jaj oraz dokładnie myć owoce i warzywa.
• Picie bezpiecznej wody: w krajach, w których dostęp do czystej wody jest ograniczony, woda powinna być przegotowana lub oczyszczona przed spożyciem. Warto unikać lodu, który może być wykonany z wody nieznanego pochodzenia.
• Szczepienia: szczepienia przeciwko chorobom takim jak rotawirusy lub cholera mogą zapobiegać biegunce. Podróżując do kraju, gdzie te choroby są powszechne, warto zasięgnąć porady lekarza na temat odpowiednich szczepień.
• Dieta i styl życia: zdrowa dieta bogata w błonnik może pomóc utrzymać układ pokarmowy w dobrej formie. Regularne ćwiczenia fizyczne i utrzymanie zdrowego stylu życia mogą również pomóc wzmocnić ogólny system odpornościowy.