Kolendra – więcej niż przyprawa. Właściwości i zastosowania kolendry.

Cechy kolendry

Kolendra to roślina o charakterystycznych cechach, które można rozpoznać zarówno po jej wyglądzie, jak i smaku. Kolendra ma dwa typy liści: dolne liście są ząbkowane i mają kształt podobny do pietruszki, natomiast górne liście są węższe, delikatniejsze i mają wyraźne, piórkowate wcięcia. Liście kolendry mają intensywny, niepowtarzalny zapach, który przez jednych jest kochany, a przez niektórych nienawidzony. Smak jest ziołowy, nieco cytrusowy i odrobinę pikantny. Kwiaty kolendry są małe, białe lub różowawe, i tworzą parasolowate kwiatostany. Kwiaty zwykle pojawiają się późną wiosną lub latem. Nasiona kolendry są okrągłe, żółtawe i mają silny, nieco cytrusowy zapach. Mają smak nieco różny od liści – są mniej intensywne, z nutą cytrusów, anyżu i nieco słodkawym posmakiem.

Kulinarne zastosowanie kolendry

Kolendra jest szeroko stosowana w kuchniach na całym świecie. Liście kolendry są kluczowym składnikiem wielu potraw azjatyckich, w tym w sałatek, zup, curry i dań na bazie ryżu. Jest również często stosowana jako przyprawa w chińskich dim sumach i tajskim pad thai. W kuchni meksykańskiej, liście kolendry są nieodłącznym składnikiem takich dań jak tacos, guacamole czy ceviche. Znajduje też zastosowanie w peruwiańskich i kubańskich potrawach. Kolendra jest często używana w hummusie, falafelach i innych popularnych potrawach bliskowschodnich. Nasiona kolendry są często mielone i wykorzystywane jako składnik mieszanki przypraw do curry. Są też używane w pieczywie, w daniach z ryżu, w potrawach mięsnych i w niektórych deserach. Nasiona kolendry bywają wykorzystywane przy marynowaniu warzyw i przygotowywaniu ogórków kiszonych. W niektórych kulturach, kolendra jest także używana do przygotowywania napojów, takich jak indyjski lassi czy miętowo-kolendrowy koktajl Mojito. Należy pamiętać, że kolendra ma dość intensywny i specyficzny smak, który nie każdemu musi odpowiadać. Niektóre osoby mogą odczuwać smak kolendry jako mydlany - jest to genetycznie uwarunkowane i dotyczy około 4-14% populacji.

Co zawiera kolendra?

Kolendra jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych i biologicznie aktywnych związków.

• Olejki eteryczne: główne składniki olejków eterycznych w kolendrze to linalol i geraniol, które nadają jej charakterystyczny zapach i smak. Olejki te wykazują również działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.
• Przeciwutleniacze: kolendra zawiera wiele związków o działaniu przeciwutleniającym, takich jak kwercetyna, kaempferol, rutenina i apigenina. Przeciwutleniacze pomagają neutralizować szkodliwe wolne rodniki w organizmie, które mogą przyczyniać się do procesów starzenia i rozwoju wielu chorób.
• Białko: kolendra zawiera niewielkie ilości białka, ale jest to jednak ważne, biorąc pod uwagę, że jest to przyprawa.
• Włókno pokarmowe: kolendra zawiera dobre ilości błonnika, który pomaga regulować trawienie i może przyczynić się do poprawy zdrowia jelit.
• Witaminy i minerały: kolendra jest doskonałym źródłem witaminy K, a także zawiera znaczne ilości witamin A i C. Z minerałów obecne są żelazo, potas, wapń, miedź, mangan i magnez.
• Związki fenolowe: kolendra zawiera związki fenolowe, które mają silne właściwości przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe.

Zdrowotne korzyści kolendry

Kolendra jest przyprawą, która nie tylko dodaje smaku potrawom, ale także posiada wiele korzyści zdrowotnych.

• Wsparcie dla układu trawiennego: kolendra często jest używana w medycynie ludowej do łagodzenia dolegliwości żołądkowych, takich jak wzdęcia, skurcze czy niestrawność.
• Działanie przeciwcukrzycowe: kolendra może pomóc regulować poziom cukru we krwi, co jest korzystne dla osób z cukrzycą lub z zagrożeniem rozwoju tej choroby.
• Właściwości przeciwbakteryjne: kolendra zawiera związki, które wykazują silne działanie przeciwbakteryjne, co może pomóc w walce z różnymi infekcjami.
• Ochrona serca: kolendra może pomóc obniżyć poziom "złego" cholesterolu LDL, jednocześnie podnosząc poziom "dobrego" cholesterolu HDL, co jest korzystne dla zdrowia serca.
• Wsparcie dla układu nerwowego: kolendra może mieć właściwości neuroprotekcyjne, co oznacza, że może pomóc chronić neurony przed uszkodzeniami.
• Właściwości przeciwutleniające: kolendra jest bogatym źródłem przeciwutleniaczy, które pomagają neutralizować szkodliwe wolne rodniki w organizmie.
• Wsparcie dla zdrowia skóry: kolendra jest często używana w produktach do pielęgnacji skóry dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i antybakteryjnym. Może pomóc w leczeniu trądziku, suchych skór i innych problemów skórnych.

Przeciwwskazania do stosowania kolendry

Kolendra jest powszechnie uważana za bezpieczną dla większości ludzi, istnieją pewne sytuacje i warunki, które mogą wymagać ostrożności podczas jej stosowania.

• Alergia: niektóre osoby mogą mieć alergię na kolendrę, co może prowadzić do różnych reakcji alergicznych, takich jak wysypka, świąd, obrzęk, kichanie, trudności z oddychaniem, czy nawet anafilaksja.
• Ciąża i karmienie piersią: chociaż kolendra jest bezpieczna w normalnych ilościach spożywanych w diecie, nie zaleca się jej stosowania w dużych ilościach jako suplement diety czy lek przez kobiety w ciąży lub karmiące piersią, ze względu na niewystarczającą ilość danych na temat jej bezpieczeństwa.
• Choroba wątroby: kolendra zawiera pewne związki, które mogą obciążać wątrobę, dlatego osoby z chorobami wątroby powinny stosować kolendrę z umiarem lub po konsultacji z lekarzem.
• Leki przeciwzakrzepowe: kolendra może zmniejszać krzepliwość krwi, dlatego osoby przyjmujące leki przeciwzakrzepowe powinny skonsultować się z lekarzem przed dodaniem kolendry do swojej diety w formie suplementu lub leku.
• Niskie ciśnienie krwi: kolendra może obniżać ciśnienie krwi, co może być problematyczne dla osób z już niskim ciśnieniem krwi.
• Operacje: ze względu na wpływ kolendry na krzepliwość krwi, zaleca się zaprzestanie jej stosowania na co najmniej 2 tygodnie przed zaplanowaną operacją.

Powyższe przeciwwskazania dotyczą głównie stosowania kolendry w dużych ilościach, jako suplementu diety czy leku. Przed zastosowaniem kolendry w takiej formie, należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.