Krew pępowinowa. Do czego jest używana we współczesnej medycynie?

Komórki macierzyste – na czym polega ich lecznicza siła?

Krew pępowinowa pozostaje w pępowinie i łożysku po porodzie i odpępnieniu dziecka od matki. To właśnie w takiej krwi znajduje się wiele komórek macierzystych, które wykazują skuteczność w rozmaitych procesach leczenia – o wiele większą niż te pobrane z krwi dorosłego dawcy. Z czego to wynika?

Komórki z krwi pępowinowej cechuje wysoki potencjał proliferacyjny. To oznacza, że tuż po przeszczepie będą namnażać się w bardzo szybkim tempie. W tym przypadku wyróżnia się komórki:

• hematopoetyczne;
• mezenchymalne;
• małe podobne do embrionalnych (VSEL).

Wszystkie mogą efektywnie przyczynić się do wyleczenia dzieci lub ich rodzeństwa cierpiącego nieraz na bardzo poważne choroby dziedziczne lub nabyte.

Deponowanie krwi pępowinowej. Kiedy i jak to możliwe?

Decyzję o pobraniu krwi pępowinowej rodzice mogą podjąć tylko przy okazji porodu. Jeśli tego zechcą, powinni wybrać bank, w którym zostanie zdeponowana. Ważne, aby była to instytucja doświadczona i godna zaufania, a wspólna decyzja zapadła pod koniec trwania ciąży – wówczas wystarczy czasu na wszystkie formalności, m.in. podpisanie umowy z bankiem i uzyskanie tzw. zestawu pobraniowego.

W dniu porodu należy zabrać go ze sobą do szpitala. Z kolei personel medyczny ma obowiązek poinformować bank o fakcie pobrania krwi. Zostaje ona przekazana do laboratorium, gdzie bada się ją pod różnymi względami. Po zakończeniu procedury rodzice otrzymują certyfikat – jeśli zajdzie taka potrzeba, to właśnie dzięki niemu będą mogli wykorzystać zdeponowane przez siebie komórki.

Zastosowanie krwi pępowinowej we współczesnej medycynie

Komórki macierzyste z krwi pępowinowej od końca lat 80. ubiegłego wieku wykorzystuje się na świecie do szczepień u dzieci i dorosłych. Co więcej, znanych jest już kilkadziesiąt chorób, które z powodzeniem można w ten sposób wyleczyć. W Polsce wiele terapii z wykorzystaniem krwi pępowinowej można zrealizować w ramach leczenia finansowanego przez NFZ. Nieustannie jednak spływają kolejne doniesienia o nowym potencjale komórek macierzystych w różnych kierunkach.

Obecnie komórki z krwi pępowinowej wykorzystuje się szeroko do zwalczania chorób metabolicznych, autoimmunologicznych czy wynikających z problemów krwiotwórczych. Nieocenione właściwości komórek macierzystych znajdują także zastosowanie w takich dziedzinach jak:

• ortopedia;
• neurologia;
• okulistyka.

Choć nad komórkami macierzystymi wciąż trwają pogłębione badania, powszechnie wdraża się je w leczeniu:

• ostrej białaczki;
• chorób komórek plazmatycznych;
• białaczki przewlekłej;
• zespołu mielodysplastycznego (niedokrwistość); 
• dziedzicznych zaburzeń krwinek płytkowych; 
• dziedzicznych zaburzeń układu odpornościowego; 
• chorób wywołanych defektem komórki macierzystej; 
• dziedzicznych anomalii krwinek czerwonych;
• zespołów mieloproliferacyjnych;
• zespołów rozrostowych układu chłonnego;
• chorób wynikających z zaburzeń lub braku funkcji enzymów; 
• innych złośliwych nowotworów.

Pobranie krwi pępowinowej – prosta procedura

W Polsce działa obecnie kilka banków krwi, w których można zdeponować krew pobraną przy porodzie. Te instytucje oferują konkretne pakiety różniące się zakresem oraz ceną. Niektóre z nich obejmują tylko pobranie i przechowanie krwi, a inne umożliwiają też zdeponowanie sznura pępowinowego. Po pobraniu komórek przez pracowników szpitala bank odbiera je, a następnie poddaje odpowiednim badaniom.

Zestaw pobraniowy ma formę pudełka. Najważniejszym elementem jest specjalny worek, do którego biegną przewody zakończone specjalnymi igłami. Całość tworzy zamknięty układ. Położna wkłuwa się w naczynia pępowinowe i przez kilka minut pozwala krwi spływać do worka. Później krew miesza się z płynem zapobiegającym krzepnięciu. Pobrany materiał zabezpiecza się przed wypłynięciem, zakładając specjalne zaciski.

Jeśli chodzi o sznur pępowinowy, okazuje się być równie wartościowy, jak sama krew. Zawarte w nim komórki mezenchymalne stosuje się w medycznych eksperymentach w leczeniu chorób, takich jak:

• twardnienie zanikowe boczne;
• dziecięce porażenie mózgowe;
• uszkodzenia chrząstek stawowych.

Co istotne, komórki ze sznura pępowinowego można wykorzystać w leczeniu całej rodziny. Nie musi zachodzić zgodność tkankowa, jak to jest w przypadku komórek macierzystych.