Cholesterol całkowity i jego wpływ na zdrowie organizmu

Rodzaje cholesterolu

Istnieją dwa główne typy cholesterolu, które są mierzone w badaniach krwi: LDL i HDL. Cholesterol LDL (low-density lipoprotein), zwany "złym" cholesterolem transportuje cholesterol z wątroby do reszty ciała. Kiedy jest go za dużo, może się osadzać na ścianach tętnic, prowadząc do ich zwężenia i twardnienia (miażdżycy), co zwiększa ryzyko chorób serca i udarów. Cholesterol HDL (high-density lipoprotein), zwany "dobrym" cholesterolem transportuje nadmiar cholesterolu z tkanek ciała z powrotem do wątroby, gdzie jest on metabolizowany i usuwany z organizmu. Wysokie poziomy HDL są pożądane, ponieważ mogą zmniejszać ryzyko chorób serca. Cholesterol całkowity to suma cholesterolu LDL, HDL i 20% trójglicerydów (inny rodzaj lipidów) w surowicy krwi. Zbyt wysokie stężenie cholesterolu LDL, zwłaszcza przy niskim stężeniu HDL, zwiększa ryzyko rozwoju chorób serca. Dlatego ważne jest monitorowanie poziomu cholesterolu, szczególnie u osób z innymi czynnikami ryzyka, takimi jak nadciśnienie, cukrzyca, otyłość, palenie tytoniu, lub historia rodzinną chorób serca.

Rola cholesterolu w organizmie

Cholesterol jest niezbędnym składnikiem komórek naszego organizmu i pełni wiele ważnych funkcji.

• Budowa błon komórkowych: cholesterol jest kluczowym składnikiem błon komórkowych we wszystkich komórkach naszego ciała. Pomaga regulować przepuszczalność i płynność błon, co wpływa na funkcjonowanie komórek. 
• Produkcja hormonów steroidowych: cholesterol jest niezbędny do produkcji hormonów steroidowych, takich jak kortyzol (hormon stresu produkowany przez nadnercza), aldosteron (hormon regulujący bilans wodno-elektrolitowy), oraz hormony płciowe, takie jak estrogen, progesteron i testosteron. 
• Produkcja żółci: wątroba używa cholesterolu do produkcji żółci, która jest przechowywana w pęcherzyku żółciowym i wydzielana do jelita cienkiego podczas trawienia. Żółć pomaga w emulgacji tłuszczów, co ułatwia ich trawienie i wchłanianie. 
• Synteza witaminy D: cholesterol w skórze jest niezbędny do syntezy witaminy D, która jest niezbędna dla zdrowia kości i wielu innych funkcji w organizmie. 
• Tworzenie osłonek mielinowych: cholesterol jest ważnym składnikiem osłonek mielinowych, które otaczają i izolują włókna nerwowe, umożliwiając efektywne przewodzenie impulsów nerwowych. 
• Produkcja lipoprotein: cholesterol jest niezbędny do produkcji lipoprotein, które transportują tłuszcze i cholesterol w organizmie.

Pomimo tych ważnych funkcji, zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi może prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca. Dlatego ważne jest monitorowanie i utrzymanie zdrowego poziomu cholesterolu.

Badanie poziomu cholesterolu

Poziom cholesterolu w organizmie zwykle jest oceniany za pomocą badania krwi zwanego lipidogramem. Lipidogram to profil lipidowy, który mierzy poziomy różnych typów tłuszczów (lipidów) we krwi, w tym cholesterolu. Profil lipidowy zazwyczaj obejmuje pomiary: cholesterolu całkowitego, dobrego cholesterolu (HDL), złego cholesterolu (LDL) i triglicerydów. Cholesterol całkowity jest to całkowita ilość cholesterolu we krwi, wliczając w to zarówno "dobry" (HDL) jak i "zły" (LDL) cholesterol. LDL jest nazywany "złym" cholesterolem, ponieważ zbyt wysoki poziom może prowadzić do gromadzenia się cholesterolu w arteriach. HDL jest nazywany "dobrym" cholesterolem, ponieważ pomaga usuwać nadmiar cholesterolu z krwiobiegu, zapobiegając jego gromadzeniu się w arteriach. Triglicerydy to inny typ tłuszczu we krwi, który może zwiększyć ryzyko chorób serca, jeżeli poziom jest zbyt wysoki, szczególnie w połączeniu z niskim poziomem HDL lub wysokim poziomem LDL. Przygotowanie do badania lipidowego zwykle obejmuje bycie na czczo (nie jedzenie ani nie picie niczego poza wodą) przez 9-12 godzin przed badaniem. Wyniki są zwykle dostępne w ciągu kilku dni. Interpretacja wyników lipidogramu zależy od wielu czynników, w tym od wieku, płci, historii medycznej i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Lekarz pomoże zinterpretować wyniki i zaleci odpowiednie działania w zależności od wyników.

Cholesterol norma

Wyniki badania poziomu cholesterolu są interpretowane na podstawie kilku wartości, które razem dają obraz profilu lipidowego.

• Cholesterol całkowity: wartości poniżej 200 mg/dL (miligramów na decylitr) są generalnie uważane za zdrowe. Wartości od 200 do 239 mg/dL są uważane za graniczne, a wartości 240 mg/dL i wyżej są uważane za wysokie i związane z większym ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej.
• LDL ("zły" cholesterol): wartości poniżej 100 mg/dL są uważane za optymalne dla większości osób. Wartości od 100 do 129 mg/dL są uważane za bliskie optymalnym lub optymalne, wartości od 130 do 159 mg/dL są uważane za graniczne, a wartości 160 mg/dL i wyżej są uważane za wysokie.
• HDL ("dobry" cholesterol): wartości 60 mg/dL i wyższe są uważane za ochronne przed chorobą serca. Wartości poniżej 40 mg/dL u mężczyzn i poniżej 50 mg/dL u kobiet są uważane za niskie i związane z większym ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej.
• Triglicerydy: wartości poniżej 150 mg/dL są uważane za normalne. Wartości od 150 do 199 mg/dL są uważane za graniczne, a wartości 200 mg/dL i wyżej są uważane za wysokie.

Wartości te są tylko ogólnymi wytycznymi i wyniki zawsze należy omówić z lekarzem, który może wziąć pod uwagę całą historię medyczną pacjenta i inne czynniki ryzyka. Jeżeli wyniki są podwyższone, lekarz może zalecić zmiany stylu życia, takie jak zmiana diety, zwiększenie aktywności fizycznej, utrzymanie zdrowej masy ciała, unikanie palenia tytoniu. W niektórych przypadkach, mogą być zalecane tabletki na cholesterol.

Powody podwyższonego poziomu cholesterolu

Podwyższony poziom cholesterolu we krwi, zwany hipercholesterolemią, może być spowodowany wieloma czynnikami, w tym: dietą, nadwagą, brakiem aktywności fizycznej, paleniem tytoniu, wiekiem i płcią, rodzinną historią medyczną i niektórymi chorobami oraz lekami. Spożywanie dużej ilości tłuszczów nasyconych (takich jak te znajdujące się w czerwonym mięsie i pełnotłustych produktach mlecznych) i tłuszczów trans (takich jak te znajdujące się w niektórych margarynach i smażonych lub przetworzonych produktach spożywczych) może zwiększyć poziom cholesterolu. Nadwaga lub otyłość mogą zwiększać poziom cholesterolu. Ponadto, nadwaga może zwiększać poziom triglicerydów i obniżać poziom HDL, czyli "dobrego" cholesterolu. Brak regularnej aktywności fizycznej może prowadzić do zwiększenia masy ciała i obniżenia poziomu HDL, czyli "dobrego" cholesterolu, przy jednoczesnym zwiększeniu poziomu LDL, czyli "złego" cholesterolu. Palenie tytoniu uszkadza ściany naczyń krwionośnych, co sprawia, że są bardziej podatne na nagromadzenie tłuszczu. Palenie może również obniżyć poziom HDL, czyli "dobrego" cholesterolu. Poziom cholesterolu naturalnie rośnie z wiekiem. Kobiety przed menopauzą mają zazwyczaj niższy poziom cholesterolu całkowitego niż mężczyźni w tym samym wieku, ale po menopauzie poziom cholesterolu u kobiet wzrasta. Czasami hipercholesterolemia jest dziedziczna. Osoby, które mają rodziców lub rodzeństwo z wysokim poziomem cholesterolu, są bardziej narażone na ten stan. Poziom cholesterolu mogą zwiększać również niektóre choroby (cukrzyca i niedoczynność tarczycy) oraz przyjmowane leki: (sterydy, niektóre leki na wysokie ciśnienie krwi i niektóre leki psychiatryczne).

Konsekwencje wysokiego poziomu cholesterolu

Podwyższone poziomy cholesterolu, szczególnie cholesterolu LDL ("złego" cholesterolu), mogą prowadzić do szeregów poważnych problemów zdrowotnych, zwłaszcza jeśli nie są odpowiednio kontrolowane. Choroby sercowo-naczyniowe to najpowszechniejsza konsekwencja podwyższonego poziomu cholesterolu. Nadmiar cholesterolu we krwi może prowadzić do tworzenia się blaszek miażdżycowych na ścianach arterii (miażdżyca). Blaszki te mogą utrudniać przepływ krwi przez arterie, co zwiększa ryzyko chorób serca, takich jak choroba wieńcowa, zawał serca lub udar. Choroba niedokrwienna serca to stan, w którym mięsień sercowy nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu i składników odżywczych z powodu zwężenia lub blokady tętnic wieńcowych. Może to prowadzić do bólu w klatce piersiowej (dławica piersiowa) i zawału serca. Jeśli blaszka miażdżycowa pęka, może powstać skrzeplina, która blokuje przepływ krwi. Jeśli skrzeplina zablokuje tętnicę zaopatrującą w krew serce, może dojść do zawału serca. Jeśli skrzeplina zablokuje tętnicę zaopatrującą w krew mózg, może dojść do udaru. Wysoki pozoim cholesterolu może również powodować chorobę tętnic obwodowych - stan, w którym tłuszcz i cholesterol gromadzą się w ścianach tętnic, które zaopatrują w krew kończyny (zazwyczaj nogi). Może to prowadzić do bólu nóg, zakażeń, a w ciężkich przypadkach do amputacji. Podwyższony cholesterol mogże także prowadzić do powstania kamieni żółciowych, które z kolei mogą zablokować przewody, przez które przepływają enzymy trawienne z trzustki do dwunastnicy. To może prowadzić do zapalenia trzustki, co jest poważnym stanem, który wymaga natychmiastowej opieki medycznej.

Leki na cholesterol

Istnieje wiele różnych rodzajów leków, które mogą pomóc obniżyć poziom cholesterolu. Wybór konkretnego leku zależy od wielu czynników, takich jak ogólny stan zdrowia, poziom cholesterolu, obecność innych schorzeń i reakcja na leczenie.

• Statyny: działają przez hamowanie enzymu w wątrobie, który produkuje cholestero.
• Inhibitory wchłaniania cholesterolu: redukują ilość cholesterolu wchłanianego przez organizm z diety.
• Sekwestranty kwasów żółciowych Wiążą kwas żółciowy w jelitach, co zmusza organizm do zużycia nadmiernego cholesterolu do produkcji więcej kwasu żółciowego.
• Fibraty: są najskuteczniejsze w obniżaniu poziomu triglicerydów i w pewnym stopniu zwiększają poziom "dobrego" cholesterolu (HDL).
• Niacyna: w dużych dawkach pomaga obniżyć poziom "złego" cholesterolu (LDL) i triglicerydów oraz zwiększa poziom "dobrego" cholesterolu (HDL).
• Inhibitory PCSK9: zazwyczaj zarezerwowane dla osób, które mają genetycznie wysoki cholesterol lub które nie reagują na inne metody leczenia.