Wszystko na temat nerwicy natręctw. Jak leczyć i zapobiegać jej objawom?

Przyczyny i czynniki ryzyka nerwicy natręctw

Dokładne przyczyny nerwicy natręctw, czyli zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD), nie są jeszcze do końca zrozumiane. Prawdopodobnie jest to wynik kombinacji wielu czynników, które mogą obejmować genetykę, biochemię mózgu, środowisko i czynniki psychologiczne.

• Genetyka: OCD może mieć skłonność dziedziczną. Osoby, które mają bliskiego krewnego z OCD, są często bardziej narażone na rozwój tego zaburzenia.
• Biochemia mózgu: zaburzenia w poziomie pewnych neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, mogą odgrywać rolę w OCD.
• Środowisko: stresujące wydarzenia życiowe, takie jak przemoc, zaniedbanie lub inna poważna trauma, mogą przyczynić się do rozwoju OCD u niektórych osób.
• Czynniki psychologiczne: osoby z OCD mogą mieć skłonność do nadmiernej odpowiedzialności, co prowadzi do lęku i obsesyjnego zachowania.

Charakterystyczne symptomy nerwicy natręctw

Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD, od ang. Obsessive-Compulsive Disorder) charakteryzuje się dwoma głównymi typami objawów: obsesjami i kompulsjami. Obsesje to niechciane i natrętne myśli, obrazy lub impulsy, które powodują niepokój lub stres. Osoba z OCD często doświadcza tych myśli i nie jest w stanie ich kontrolować.

Typowe obsesje mogą obejmować:

• obawy związane z zanieczyszczeniem lub brudem,
• nadmierne skupienie na symetrii lub porządku,
• niepokój o bezpieczeństwo własne lub innych ludzi,
• myśli o szkodzeniu sobie lub innym,
• obawy związane z religią, seksualnością lub zasadami moralnymi.

Kompulsje natomiast to powtarzające się zachowania lub myślenie, które osoba z OCD czuje się zmuszona do wykonania, aby zmniejszyć niepokój wywołany obsesjami. Kompulsje często są rytualne i muszą być wykonane w określony, niezmienny sposób.

Typowe kompulsje mogą obejmować:

• częste mycie rąk lub czyszczenie przedmiotów,
• sprawdzanie (np. czy drzwi są zamknięte, czy gaz jest zakręcony),
• liczenie, układanie lub porządkowanie przedmiotów na określony sposób,
• powtarzanie określonych słów, fraz lub modlitw,
• gromadzenie bezużytecznych przedmiotów.

Diagnozowanie nerwicy natręctw

Diagnozowanie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD) jest procesem, który zazwyczaj obejmuje kilka kroków: wywiad kliniczny, ocenę psychologiczną, badanie fizyczne i kryteria diagnostyczne.

• Wywiad kliniczny: podczas wywiadu klinicznego, lekarz lub psycholog zadaje pacjentowi pytania dotyczące jego objawów, historii zdrowia psychicznego, a także historii zdrowia psychicznego w rodzinie.
• Ocena psychologiczna: pacjent może być poproszony o wypełnienie kwestionariuszy lub testów, które są zaprojektowane do oceny objawów OCD. Te narzędzia pomagają profesjonalistom zdrowia psychicznego zrozumieć, jakie obsesje i kompulsje doświadcza pacjent, jak wpływają one na jego codzienne życie i jak intensywne są te objawy.
• Badanie fizyczne: w niektórych przypadkach lekarz może zalecić badanie fizykalne, aby wykluczyć inne schorzenia, które mogą powodować lub nasilać objawy OCD. Na przykład, niektóre zaburzenia neurologiczne mogą powodować objawy podobne do tych obserwowanych w OCD.
• Kryteria diagnostyczne: aby postawić diagnozę OCD, lekarz lub psycholog użyje kryteriów diagnostycznych określonych w klasyfikacji chorób psychicznych. Według klasyfikacji DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th Edition), osoba musi doświadczać obsesji, kompulsji, lub obu, które są czasochłonne (np. zajmują więcej niż godzinę dziennie) lub powodują znaczne cierpienie lub upośledzenie w funkcjonowaniu.

Terapie i leki jako metody leczenia nerwicy natręctw

Leczenie zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD) zwykle obejmuje terapię psychologiczną, leki lub połączenie obu metod.

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) to główna metoda leczenia OCD. CBT skupia się na identyfikacji i zmianie szkodliwych wzorców myślenia, które prowadzą do obsesji i kompulsji. Terapia ekspozycji i reakcji zapobiegawczej (ERP, od ang. Exposure and Response Prevention) jest szczególnym rodzajem CBT, który jest najczęściej stosowany w leczeniu OCD. ERP polega na stopniowym narażaniu pacjenta na sytuacje, które wywołują obsesje, a następnie pomaga mu powstrzymać się od reagowania kompulsyjnym zachowaniem.
• Leki: inhibitory selektywne zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) są najczęściej stosowanymi lekami w leczeniu OCD. SSRI, takie jak fluoksetyna (Prozac), sertralina (Zoloft) czy paroksetyna (Paxil), działają poprzez zwiększanie poziomu serotoniny, neuroprzekaźnika, który odgrywa ważną rolę w regulacji nastroju, lęku i obsesji. W niektórych przypadkach, jeśli SSRI są nieskuteczne, mogą być stosowane inne leki, takie jak klomipramina (Anafranil) – lek z grupy trójcyklicznych antydepresantów (TCA).
• Psychoterapia grupowa lub wsparcie grupy: dla niektórych osób pomocne może być uczestnictwo w grupach wsparcia lub terapii grupowej. Może to obejmować dzielenie się doświadczeniami i strategiami radzenia sobie z innymi osobami, które zmagają się z OCD.

Należy pamiętać, że różne osoby mogą reagować na metody leczenia w inny sposób. To, co jest skuteczne dla jednej osoby, niekoniecznie musi być skuteczne dla innej. Dlatego ważne jest, aby leczenie było dostosowane do indywidualnych potrzeb każdej osoby.