Zimowa zmiana czasu i jej wpływ na funkcjonowanie organizmu
Kiedy dni stają się krótsze, wiele krajów na świecie, w tym Polska, dokonuje corocznej korekty czasu, przesuwając wskazówki zegara o godzinę do tyłu. Zimowa zmiana czasu, wprowadzana w celu lepszego dostosowania się do zmieniających się warunków świetlnych, od lat budzi wiele kontrowersji i dyskusji. Jakie są rzeczywiste konsekwencje tej decyzji dla naszego organizmu? Czy zmiana czasu jest korzystna dla naszego biologicznego zegara, czy może przeciwnie – wprowadza nas w stan dezorganizacji i dezorientacji?
73,49 zł
Zmiana czasu 2023
Dyskusje na temat zniesienia zmiany czasu w Europie są prowadzone od wiele lat. Jednak w Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach europejskich nadal praktykuje się zmiany czasu dwa razy w roku: na czas letni i na czas zimowy. Zmiana czasu na czas letni w 2023 roku miała miejsce w nocy z 25 na 26 marca, kiedy przestawialiśmy zegarki o godzinę do przodu z 2:00 na 3:00. W ostatnią niedzielę października (z 28 na 29 października 2023) zmienimy czas na zimowy cofając czasu o godzinę - z 3:00 na 2:00.
Zmiana czasu – wpływ na organizm
Zmiana czasu, chociaż wynosi zaledwie godzinę, może mieć różnorodne skutki dla funkcjonowania ludzkiego organizmu. Ludzki organizm posiada wewnętrzny zegar biologiczny, nazywany rytmem cyrkadianowym, który reguluje wiele funkcji fizjologicznych, w tym cykl snu i czuwania. Zmiana czasu może zakłócić ten rytm, co prowadzi do problemów ze snem, uczucia zmęczenia i innych problemów zdrowotnych. Zakłócenie snu i zmęczenie mogą natomiast wpływać na funkcje poznawcze, co utrudnia koncentrację i przyswajanie nowych informacji oraz prowadzić do zmian nastroju, uczucia rozdrażnienia lub nawet depresji.
Problemy ze snem
Zmiana czasu z letniego na zimowy, mimo że zyskujemy dodatkową godzinę snu, może wpłynąć na rytm dobowy organizmu i spowodować różne objawy, w tym problemy ze snem. Aby poradzić sobie z wywołaną zmianą czasu bezsennością warto w ciągu dnia, zwłaszcza rano, spędzać więcej czasu na zewnątrz. Naturalne światło słoneczne pomoże dostosować wewnętrzny zegar biologiczny. Światło emitowane przez telewizory, komputery czy smartfony może zakłócić produkcję melatoniny, dodatkowo wpływając niekorzystnie na proces zasypiania, dlatego zaleca się ograniczyć korzystanie z nich na co najmniej godzinę przed snem. Zachowanie stałej rutyny przed pójściem spać może pomóc organizmowi w dostosowaniu się do nowego czasu. Czytanie książki, medytacja czy kąpiel to tylko kilka pomysłów, które mogą pomóc w ułatwiającym zasypianie relaksie. Jeśli bezsenność utrzymuje się dłużej niż kilka dni, warto sięgnąć po dostępne bez recepty tabletki na sen oraz skonsultować się z lekarzem. Trudności z zasypianiem mogą być bowiem objawem innych problemów zdrowotnych, które wymagają profesjonalnej interwencji.
Ciągłe zmęczenie i senność wywołane zmianą czasu
Spowodowana zmianą czasu bezsenność może prowadzić do uczucia ciągłego zmęczenia oraz senności w ciągu dnia. Systematyczna aktywność fizyczna, stosowanie terapii światłem oraz krótkie (15-20 minut) drzemki mogą dodać energii. Warto również sięgnąć po witaminy i minerały, które pomogą uzupełnić niedobory ważnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu składników, zwłaszcza niedobory witaminy D zwanej witaminą słońca, którego po przejściu na czas zimowy szczególnie brakuje.
Czy zmiana czasu na zimowy może powodować depresję?
Zmiana czasu, zwłaszcza na zimowy, może wpłynąć na nastrój i samopoczucie, a u niektórych osób może wywoływać objawy depresyjne lub nasilać już istniejące objawy. Brak dostatecznej ilości naturalnego światła zaburza produkcję serotoniny (zwanej hormonem szczęścia), co może prowadzić do zmniejszenia energii i poczucia przygnębienia, a w efekcie do depresji sezonowej zwanej także sezonowym zaburzeniem afektywnym (SAD). Objawy depresji sezonowej mogą obejmować przygnębienie, trudności z koncentracją, unikanie kontaktu społecznego, chęć izolacji, a nawet zmiany w apetycie. Wywołane depresją sezonową zmiany w apetycie zwykle zwiększają pragnienie jedzenia słodkich i skrobiowych produktów, co w efekcie prowadzić może do przybierania na wadze oraz między innymi wpłynąć negatywnie na proces leczenia insulinoporności.
Likwidacja zmiany czasu w Polsce
Przez lata pojawiały się różne dyskusje i debaty na temat likwidacji sezonowych zmian czasu. W 2019 roku Parlament Europejski przegłosował rezolucję, zgodnie z którą państwa członkowskie miałyby zdecydować, czy chcą na stałe stosować czas letni, czy zimowy. Przewidywano, że zmiana ta wejdzie w życie w 2021 roku, ale z powodu różnych kwestii logistycznych i politycznych wprowadzenie tej inicjatywy nie nastąpiło. Ostatecznie na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 4 marca 2022 roku w sprawie wprowadzenia i odwołania czasu letniego środkowoeuropejskiego w latach 2022–2026 przedłużono stosowanie obecnego systemu - letniego i zimowego do 2026 roku.
mgr farm. Szymon Dybalski
Ukończył studia na Wydziale Farmaceutycznym Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Od 5 lat wykonuje swój zawód mając czynny kontakt z pacjentem, przy czym od 4 lat pełni funkcję specjalisty w dziedzinie farmacji w Aptece Melissa, udzielając pacjentom merytorycznych wideoporad oraz publikując eksperckie artykuły w Strefy Wiedzy. W pracy farmaceuty najbardziej ceni sobie kontakt z pacjentem, możliwość niesienia pomocy oraz rozwiewania wątpliwości dotyczących zamienników leków, dawkowania, realizacji recept i innych nurtujących kwestii związanych z farmakoterapią. Dziedziną, w której się kształci i wciąż poszerza swoją wiedzę jest prawo farmaceutyczne. Czas poza pracą uwielbia spędzać z rodziną, a w wolnych chwilach stawia na aktywność – zazwyczaj wybiera bieganie, wspinaczkę oraz długie spacery z psem, dzięki któremu zainteresował się tematem zwierzęcej behawiorystyki.
